Aliya İzzetbegoviç, devlet adamı, siyasetçi, avukat, İslâm düşünürü ve yazar kimliğiyle öne çıkan bir şahsiyet. Ülkesini ve mensubu olduğu dini savunduğu gerekçesiyle, çeşitli siyasi baskılara, hatta hapis cezalarına maruz kalmış. Bağımsız Bosna-Hersek Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı. Halkına ve dindaşlarına gönül bağı çok kuvvetli ama bu bağ, onu hak, hukuk, adalet ve hakkaniyet yolunda sapmadan yürümekten, aidiyet duyduğu İslâm toplumu adına dürüst bir özeleştiri yapmaktan alıkoymamış.
İslami Yeniden Doğuşun Meseleleri de bu anlayışın, çıkar gözetmeyen, katışıksız, rafine ve son derece içten bir özeleştirinin ürünü.
İslâm dini, Yaratıcı'nın insanlara ulaştırdığı son din ise, İslâm toplumu bugün sosyal, siyasi, vb. parametreler referans alındığında neden olması gereken konumda değil? İslâm toplumu neden pek çok açıdan çağın ve çağdaşlarının gerisinde?
Bu sorular ve benzerleri sizin de zihninizi kurcalıyorsa aradığınız pek çok sorunun cevabını bulmak adına bu kitap size değerli fırsatlar sunacaktır.
Kitabın içeriğine dönecek olursak; Aliya İzzetbegoviç, "Müslümanlar niçin geri kaldı?" gibi çarpıcı, düşündürücü bir soruyla ilk girizgahını açıyor. Bu geri kalmanın pek çok nedeniyle birlikte, özellikle Moğol istilasının ve İslâmın teolojik yorumunda yaşanan sıkıntıların üzerinde duruyor (#215449787).
Bu bağlamda, İslâmın beş şartı olarak bilinen ibadetlerin folklorlaştığı (#215710188), şekle indirgendiği, Kur'an'ın güzel sesli hafızlarla tilaveti yapılan, süslü heybelerle duvara asılan ancak içeriğinin, anlamının anlaşılmadığı dile getiriliyor.
Yazar, İslâm topluluğunun gerileyişinin ve geri kalmasının birden bire değil, bir süreç dahilinde gerçekleştiğini, bu sürecin ise İslâm halklarının yöneticilere ve idarecilere olan güvenlerini kaybetmeleriyle başladığını ifade ediyor (#215610586, #215470340, #215469781).
Bu arada Peygamberlerin misyonunun unutulmuş kült ya da terk edilmiş duaları yeniden tesis etmek olmadığı (#215631556), tarihle gurur duyulmasının normal olduğu (#215452239) ancak geçmişe takılıp kalmanın geleceği kurtarmayacağı, bunun için zamanın ruhuna uygun eylemlerde bulunulmasının zorunlu olduğu (#215628019), Yahudi topluluğunun ve İsrail devletinin uzak ve yakın geçmişte Arap uluslarıyla ve diğer İslâm ülkeleriyle etkileşimi, Haçlı Seferleri bağlamında Kudüs'ün yaşadığı olumlu ve olumsuz olaylar, Selahattin Eyyubi'nin yönetimindeki ve İsrail hakimiyetindeki şehrin yaşadıkları anlatılmakta (#215556234, #215556805, #215557194, #215555550, #215489244).
Satır aralarında edebiyat, tıp, matematik, trigonometri, astronomi gibi alanlarda İslâm medeniyetinin katkıları yer almakta. Don Kişot fikrinin aslen Arap kökenli olması, Robinson Crusoe'nun Hay Bin Yakzan'dan ilham alması, Ömer Hayyam'ın takviminin Gregoryen takviminden daha yüksek hassasiyete sahip olması gibi.
İslam dini mensuplarının pasif, edilgen ve özgüven yoksunu şekilde yetiştiği, bu nedenle biat kültürünün içeriden ve dışarıdan gelecek haksızlığa, adaletsizliğe ve zulme karşı direnç geliştirme vasfını yok ettiğini (#215627718, #215627541), ve günümüzdeki mevcut yaşam tarzı ve tercihleri itibariyle İslâm toplumunun Kur'anın özüne uygun yaşamadığı, bu nedenle kültürel ve ahlâki bir erozyona uğradığı, dayanışmanın, yardımlaşmanın artık unutulduğu (#215461489, #215462387, #215462065) lükse ve şatafata daha çok rağbet edildiği (#215467049), halifelik ve gıyabında diğer yöneticilik statülerinin nasıl dejenere olduğu (#215469589, #215631967), dahili ve harici kaynaklar ışığında İslâm dininin mensupları tarafından doğru ve yakışır şekilde temsil edilmediği, ibadetlerin (beş şartın) İslâmın kati ve kesin göstergesi olamayacağı, bunun yerine iman ve salih amel işlemenin esas olduğu (#215703392, #215706389, #215708909, #215698666) kitapta yer alan başlıca önemli hususlar.
Ayrıca, İslâmın kadına bakış açısı (#215478404, #215461897), günümüz çağdaş toplumlarında iş, siyaset, ekonomi, vb. alanlarında önemli roller üstlenen kadınların, annelik vasıflarının gereklilikleri ve tabiatları gereği daha becerikli ve yetkin oldukları çalışma alanları da dikkate alınarak, kitabın yazıldığı döneme ait veriler ışığında ele alınmış.
Kitap genelinde, yazar, savlarını desteklemek için öncelikle İslâm dininin temel kaynaklarından olan Kur'an'a (#215700134, #215699682) ve Hz. Muhammed'in yaşantısından kesitlere (sünnet) başvurmuş (#215713796). İçeriğe dair Kur'an'dan ayetler ve bu ayetlere dair yorumlar metinde oldukça önemli bir yer tutmakta.
Yabancıların Kur'an'a, İslâm'a ve Hz. Muhammed'e dair değerlendirmeleri (#215610085, #215473532, #215712721) İslâm ve sosyalizm ilişkisi, Kur'an'ın nasıl okunması gerektiği (#215485446, #215699064), ve hicretin yanı sıra, düşünmeye, sorgulamaya zorlayan birtakım bilindik ama cevaplaması o kadar da kolay olmayan sorular (#215449274, #215602369) kitapta yer alan diğer hususlar.
Yazarın içerik dahilindeki görüşlerini destekleyen rakamsal verilerin (doğum izin süreleri, bütçe tahsis kalemleri, vb.) ve istatistiklerin (iş gücünün dağılımı, doğum ve boşanma oranları, vb.) günümüz itibariyle güncelliği biraz tartışılır ama Aliya İzzetbegoviç'in fikir ve söylemleri üzerinde tekrar tekrar düşünmeye fazlasıyla değer.
Tabi ki bunca fikir ve söylem arasında okurun katılmayacağı hususların bulunması ihtimali de söz konusu. Ancak gene de müslüman kimliği ile ön plana çıkan şahsiyetler içinde Aliya İzzetbegoviç kadar samimi öz eleştiri yapma ferasetini ve müslümanların İslâmı ne kadar içselleştirebildiğini sorgulama cesaretini gösteren (#215472550, #215470781, #215467506) sanırım sayılı insan vardır.
Aliya İzzetbegoviç bunu yaparken bir yandan Batı medeniyetinin hakkını teslim etmekte, bir yandan da İslâm dinine ve mensuplarına yapılan haksızlıklara dikkat çekmekte (#215610748, #215475452), öte yandan yaptığı eleştiri ve ezber bozan değerlendirmelerle (#215701762, #215709801, #215703732, #215453064, #215482741, #215477245, #215472550, #215472910) İslâm toplumunu düşünmeye ve bulunduğu konumu sorgulamaya zorlamakta (#215634371), aynı zamanda bilimin ve fikrî ilerlemenin önemini vurgulamakta (#215633211, #215471212).
Sonuç olarak; özellikle son birkaç asırdır yalpalayan, dinamizmden ve sinerjiden büyük ölçüde yoksun kalan İslâm toplumuna ışık tutma ve yol gösterme potansiyeline sahip, düşünür bir yazardan, okunmaya ve üzerinde düşünmeye değer, önemli bir çalışma.
