Ahlakın Biyolojisi
Ahlak sizin için ne ifade ediyor? Buna herkesin farklı bir cevabı olacaktır ama herhalde hepiniz "Toplumun çoğunluğu tarafından kabul görmüş, davranışlarımızı seçerken uymamız beklenen kurallar topluluğu" dersem kabul edecektir. Daha da açarsak bazıları için "Toplumun mutluluğu ve düzeni için gerekli bir şey", bazıları için de "İnsanların hayatını kısıtlayan dayatmalar" olarak yorumlanabilir. Bu ayrımdan doğan tartışmalar halihazırda günlük hayatta karşımıza çıkıyor. Ne var ki ahlak hakkında tartışırken üstünde durulması gereken bir soru göz ardı ediliyor: Ahlakın kaynağı nedir?
İşte 
Frans de Waal tam da bu soruya yanıt arıyor. Bunu yaparken de dogmatik düşüncelerden uzak durup konuya bilimsel bir bakış açısıyla yaklaşıyor.
Öncelikle bazı hayvanlarda ahlak kavramının olduğundan söz ediyor. Bunu desteklemek için de primatlar (bonobo ve şempanze) üzerinden örnekler veriyor, primatlar kadar üzerinde durmasa da filler üzerinden de örnek verip ahlakın sadece insanlara özel olmadığını gösteriyor. Böylece ahlak hakkında iki yaygın görüşü çürütüyor.
Çürütülen görüşlerden biri, doğanın tamamen bencil olduğu görüşü. İnsanların kafasındaki evrim kavramına baktığımızda, canlıların birbirine üstünlük kurup genlerini daha fazla yaymak için yarışıp durduğu bir doğa düşüncesiyle karşılaşıyoruz. Hatta Frans de Waal okumaya başlamadan önce, 
Gen Bencildir kitabı yüzünden ben de öyle zannediyordum. Yanlış anlaşılmasın, o da çok kaliteli bir kitap ve doğaya merakı olan herkese öneriyorum. Ama her alanda olduğu gibi bilimde de tek bir bakış açısıyla sınırlı kalmak insanı yanlış yola sürükler, bu yüzden hem Gen Bencildir'i hem de Bonobo ve Ateist'i okumak daha faydalı olacaktır. Çünkü Bonobo ve Ateist'te doğanın, gladyatörlerin birbirini doğradığı kanlı bir arenadan ziyade (Gen Bencildir'de anlatılan), hem rekabetin hem işbirliğinin dengeli bir şekilde yürüdüğü bir futbol sahasına benzediğini görüyoruz.
Çürütülen diğer görüş ise ahlakın ana kaynağının din olduğu görüşü. Hayvanlarda da ahlak olduğunun kanıtlanmasıyla ahlakın insanlara özgü olduğu düşüncesi yıkılıyor. Bu da ahlakın kaynağını dinde değil biyolojide aramamız gerektiğini gösteriyor. Ama burada eleştireceğim bir nokta var: Frans de Waal ne zaman din hakkında konuşsa sadece üç semavi din varmış gibi davranıyor, bu da din hakkında yaptığı bazı çıkarımların "eski insanların dinleri" olan mitolojileri açıklayamamasına neden oluyor. Şu iletide daha detaylıca açıklamıştım: #238337893
Kitap bu iki görüşü çürütüp orada durmuyor elbette, ahlakın biyolojik temellerini de anlamaya çalışıyor. Bunu yaparken nörolojiye de girip yalnızca memelilerin empati kurabilecek kadar gelişmiş beyne sahip olabileceğini belirtiyor. Bu da balıklardan veya sürüngenlerden ahlaki beklentilere girmeyip memelilere odaklanmamızı sağlıyor. Primatlar ve filler üzerinde yapılan deneylerden bahsediyor ve bireyin kendisine zararı olmayan iyilikler yapmak, fedakarlık yapmak, engelli bireylere sahip çıkmak, yaşlılara yardım etmek, ilk kez karşılaşılan durumlarda işbirliği kurabilmek gibi ahlakla ilişkilendirilebilecek durumların onlarda da görüldüğünü anlatıyor.
Kitabın içeriği böyle, eğer anlattıklarım ilginizi çekmediyse başlamanızı önermem çünkü kitap bazı şeyleri çok fazla tekrar ediyor bu da sürükleyiciliği kötü etkiliyor. Ama anlattıklarım sizde merak uyandırdıysa kitabı okumalısınız. Herkesin anlayabileceği yalın bir dili var.
Bu kitabın ve Gen Bencildir'in Yin Yang misali birbirini tamamladığını anlatmıştım zaten. Buna 
İçimizdeki Maymun'u da eklemek istiyorum. İçimizdeki Maymun, ahlak hakkında yazılmış olmasa da primatlara bakış açınızı etkileyip sizi bu kitaba hazırlayacak kaliteli bir eser.
Herkese iyi okumalar dilerim, bilimle kalın :)
··
332 görüntüleme
Gen Bencildir sevdiğim, aynı zamanda felsefik kısımlarını doğru bulmadığım bir kitaptır. Bu kitabı da okuyacağım, baya bir ilgimi çekti.
youtube.com/live/dqhXpCKG2H...
Videoda Kantın ahlak anlayışından bahsediliyor, ilgini çekebilir.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.