1000 Yıllık Ansiklopedi...
Türk edebiyatının yazılı ilk eserlerinden biri olan Kutadgu Bilig 11. Yüzyılda Yusuf – Has Hacib – adında bir kişi tarafından on sekiz ayda 6645 beyit olarak yazılmıştır. Kutadgu Bilig ismi “Mutluluk veren bilgi” olarak günümüze çevirmek mümkündür. Eser yazıldıktan sonra Hakan Buğra Han’a sunuldu, hakanın eseri beğenmesinden sonra Yusuf mabeyinci yapılarak “Has Hacib” unvanını aldı. Sivri dilli ve gözünü budaktan esirgemeyen Has Hacib’in ölüm yeri ve tarihi ise bilinmemektedir.
Eser Karahan Türkçesi ve aruz ile yazılmıştır. Eser içerisinde dört tane karakter, her karakterinde simgelediği ilkeler vardır. Bunlar;
Kün-Togdı: Hakan (Adalet),
Ay-Toldı: Vezir( Saadet, Mutluluk),
Ögdülmiş: Vezirin oğlu (Akıl),
Odgurmış: zahit (Akıbet, Ahiret).
İşleyiş bu dört karakter ve ilkelerin birbirleriyle diyaloglarıyla, ikili ya da dörtlü beyitlerle sürüyor. Kitap beş ana bölüm ve seksen sekiz ara bölümden olmaktadır. Çevirisi çok iyi, birkaç beyit hariç neredeyse eksiksizdir.
"Gönül sırrını açma değme insana
Acı çekersin eğer açtınsa"
Tür olarak kalıba sokmak istersek;
Nizamülmülk ‘ten 
Siyasetname ‘yi andıran bir politika ve siyaset, 
Farabi ‘den 
Mutluluğun Kazanılması gibi felsefe-din ve hatta kişisel gelişim dahi diyebilmek mümkündür. Asıl hedefin her iki dünyada mutluluğu elde etmek, bu dünyada bilgiyi ele alıp mutluluğa erişmek, hak ve hukuka aykırı olmadan bir siyaset izlemek için yazılmış bir yol haritasıdır. Felsefeden dine, ahlaktan aileye ve aklınıza gelebilecek her şeye bir karşılığı olan naçizane bir eserdir. Her bir beyiti bir atasözü gibi değerli ve okuruna birçok ders verir niteliktedir.
"Gönülsüz nereye doğru atılsa ayak
O yer nice yakın olsa da olur uzak"
Kitabı bir oturuşta okumak çok zor, okurun sıkılması çok muhtemel, kitabı bölüm bölüm okumak hem okur açısından, hem de okuduklarını tahayyül etmesi için tavsiyem olur, aksi halde kitabı yarım bırakmanız mümkündür. Eğlenceli, güldüren ve düşündüren bir eserdir.
Kitabın bir parçasının bir dönem bizim elimizde olup ve daha sonra onu para için yurtdışında bir müzeye satmamız gibi bir ayıbımızın da olduğunu söylemek istiyorum.
"Savaşta gerekmez yüreksiz kişi
Yüreksiz olmak dişilerin işi"
Ayrıca kitap içerisinde dikkatimi çeker bir husus ise dişi yani kadınlardı. Has Hacib’in kadınlara bu şekilde sert yakıştırmalar yapması ve hatta yok sayması dönemden mi yoksa ciddi bir kadın sorunundan mı olduğunu anlayamadım. Lakin tasvip edemeyeceğim bir kadın düşmanlığı gördüm beyitler arasında.
Sözün özü; zor ama eğlenceli bir kitaptı. Özellikle ilk Türk yazım örneklerinden olması ise hem okunulabilir hem de tavsiye edilebilir yapıyor kitabı. İçerisinde kişiye katacağı çok önemli şeylerinde olduğuna inanıyorum. Her yaşa hitap edebilecek tarzda bir eserdir.
Sevgi ile kalın.
··
311 görüntüleme
Aydınlatıcı,bilgilendirici bir inceleme yazısı olmuş..Yusuf Has devlet adamlarına nasihat amacıyla yazmış bu eserini..Dinlerseniz nasihatlerimi halk başta olmak üzere siz değerli yöneticiler de mıtlu herkes mutlu olur demiş..O zamanlardan beri demek ki hayatın amacının mutluluk olduğunu düşünmek gibi bir moda varmış şimdiki modern zamanların hastalığı düşünce gibi..Kadınları yüreksiz olarak adlandırması bir kuyruk acısı olduğunu gösteriyor zannımca..Her kafası çalışan ve güçlü bir anlatım dili olan bir çok yazar da olan kusurlar gibi sözgelimi Dostoyevski de kumarbazmış bu da Yusuf Has ın kusuru olsun deyip geçiyorum..Eline diline sağlık👍🏻
Kusur görenindir :) Çok zeki ve belli bir yaşın üzerinde kaleme aldığı çok aşikar bir eser. Hatta şunu çok rahat söyleyebilirim ki Siyasetname bu eserin daha resmi ve ileri bir devam kitabı.
Kadınlarla sorunlarını bilmiyorum. Ağır bir dili var. Sanırım eserde ise 50'ye yakın dişi, kadın, kız gibi sıfatlar kullanılmış. Hiçbirinde ise yerinde söz söylenmemiş.
Kitap başlı başına akademik bir incelemeyi hak eden bir eser. Yorum için teşekkür ederim.
Bende bu kitabı okumak istiyorum, ama Reşit Rahmeti Arat’ın(1285 syf) çevirdiği ile iş bankası baskısının(520 syf) ne farkı var? Bunu merak ediyorum,Reşit Rahmeti olanın fiyatı çok uçuk.
Beyit açıklamaları olabilir. Toplamda beyit sayıları bellidir. Hasan Ali Yücel klasikleri gerçekten çok iyidi. Tavsiye edebilirim.
1 sonraki yanıtı göster
Teşekkürler,bilmem iyi oldu.
Keyifli okumalar :) Ben 6000 küsür beyiti 1 ayda okumuştum bölüm bölüm.
Has Hacib'in eseri yazma isteği -kitabın başında ve sonunda dediği- hayır dua içindir. Lakin şunu da çok iyi bilmektedir ki kişiler ölür, adları kalır. Bir çok duayı hak ediyor...
Ben şu anda İlyada'yı okuyorum.
Bir kabus gibi.
Zira orada da en değerli kadınlar, kral kızları bile hediye olarak elden ele dolaşıyor.
Koyun, keçi, inek ile birlikte ödül olarak geçiyor kadının adı.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.