"İki Türkiye"nin nasıl bir bağdaştırma sonucunda "Bir Türkiye"
haline getirilebileceği hepimizin üzerinde hassasiyetle
düşünmesi gereken bir meseledir. Temelleri Osmanlı son döneminde
atılan ve bilhassa 1940'lar sonrasında geçirdiği
ortodokslaşma sonucunda katılaşan bir ideolojinin, aslî beklentilerini
karşılamaktan uzak kalan gelişmelere bakarak kendini
ıslah etmesi, bu alanda önemli bir adım teşkil edebilir.
Ortodoksluğa sahip çıkarak daha da katılaşma ise zannedilenin
tersine "Bir Türkiye"ye geçişi zorlaştırabilir. Ancak unutulmaması
gereklidir ki, İki Türkiye'den birisinin diğerini ortadan
kaldırarak "Tek Türkiye" haline getirmesi ancak toplumsal
düzenin altüst olmasıyla mümkündür. Her iki Türkiye içinde
de bunu kabul etmeyenler bulunmakla beraber, bunların
ufak azınlıklar olmaktan öteye gitmemeleri, bize geleceğe
umutla bakma imkânı vermektedir.