Cehape basın özgürlüğü konuşacak son partidir
Halk Fırkası'nın sertlik politikalarını savunan milletvekilleri, daha önceden Meclis içinde karşı karşıya kaldıkları bireysel muhaliflerin yanı sıra, özellikle İstanbul' da yayınlanan bazı gazetelerin muhalefeti nedeniyle sert önlemler almayı düşünürlerken, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın örgütlü muhalefeti karşısında muhalefete ilişkin düşüncelerini uygulamaya koymaya karar verirler. Öncelikle, basını sıkı bir şekilde kontrol altında tutmayı ve hiçbir şekilde muhalefet yapmalarına fırsat vermemeyi isterler. Bu doğrultuda olmak üzere hükümeti etkilemeye ve amaçları doğrultusunda bazı yasal düzenlemeleri gerçekleştirmek için harekete geçmeye karar verirler. 3 Aralık 1924'te Kozan Milletvekili Ali Salip, Abdülhamit döneminden beri yürürlükte olan Matbuat Kanunu'nun daha da ağırlaştırılmasını öngören bir değişiklik önergesi verir. Matbuat Kanunu'ndaki değişiklikle ilgili önerge görüşmeye geçilmeden, önergeyle amaçlananın ne olduğunu gösteren bazı gelişmeler de yaşanmaya başlar. Aralığın son günü Adana'da yayınlanan "Tok Söz" ve İstanbul'da İngilizce olarak yayınlanan "Orient News" gazeteleri kapatılır. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'na mensup Halis Turgut ve Kazım Vehbi, bu kapatmaların gerekçesini sorduklarında, hükümet temsilcileri tarafından, her iki gazetenin de kapatılma gerekçesi olarak ülkenin güvenliğini tehdit edecek yayın yaptıkları ifade edilir. "Tok Söz"ün hükümete muhalif tüm güçlerin birleşmesi çağrısı yapmış olması, "Orient News"ın ise hükümeti İstanbul'un ihtişamına darbe indirmekle suçlamış olması, ülkenin güvenliğini tehdit suçlarını teşkil etmektedir. Halk Fırkası'nın basına yönelik baskısı artarak devam eder. "Tok Söz" ve "Orient News" gazetelerinin kapatılmasının tartışmaları bitmeden "Keskin" (Keskin) ve "Örnek" (Çanakkale) gazeteleri kapatılır. Kapatılan gazeteler mahalli gazetelerdir; henüz büyük gazetelere yönelik bir girişimde bulunulmamıştır. Ancak, sürecin mahalli gazetelerden başlatılması, fazla tepki çekmeden amaca gidişi hazırlama gayretinden kaynaklandığını gösterir gibidir. 26 Ocak 1925 günü Meclis'in gündemini "Keskin" ve "Örnek" gazetelerinin kapatılması oluşturur. Hükümet kendisine yöneltilen eleştirilere ikna edici bir cevap veremez, fakat kararından da vazgeçmez. Gerçekleşen ara seçimler de o günlerin politikalarını şekillendiren önemli faktörlerden birisi olur. Bazı paşaların milletvekilliğinden ayrılmaları nedeniyle seçim kanunları gereği boşalan milletvekillikleri için ara seçim yapılması gerekmektedir. O zamanlar her yerleşim birimindeki se çim farklı tarihlerde yapılmaktadır. Bu nedenle söz konusu seçim 1924 yılının Aralık ve 1925 yılının Şubat ayı arasında geçen süreye damgasını vurur. Bu dönemin en ayrıcalıklı özelliğini, Halk Fırkası'nın, karşısında ilk kez yasal ve açık bir muhalefet bulması oluşturur. Halk Fırkası'nın otoriter bir siyasetten yana üyeleri, ya muhalefete alışacak ve ülkenin Batı standartlarına uygun çok partili bir siyasal sisteme gidişine katkıda bulunacaklar veya muhalefeti hazmedemeyip tek partili bir siyasal sisteme gidişi inşa edeceklerdir. Gerçekleşen ikincisi olur. Ara seçimin yapılacağı merkezlerden birisi İstanbul'dur. Terakkiper ver Cumhuriyet Fırkası henüz örgütlenmesini tamamlamadığı ve iktidarla doğrudan karşı karşıya gelmek istemediği için İstanbul' da gerçekleşecek ara seçimde aday göstermez. Kendi adayıyla seçime katılmak yerine bir bağımsız adayı desteklemeyi tercih eder. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın İstanbul'da desteklediği aday Mustafa Kemal ve özellikle de İsmet İnönü ile arası açık olan ünlü komutanlardan Ali İhsan (Sabis) Paşa'dır. Seçim 11 Aralıkta gerçekleşir. Seçimi iktidarın adayı kazanır, ancak Ali İhsan Paşa da göz ardı edilemeyecek miktarda oy alır. Seçimin hileli olduğu ve Halk Fırkası'nın sonucu seçim hileleriyle elde ettiği yoğun bir şekilde gündemi teşkil eder. Bir çok kimse, Ali İhsan Paşa'ya verilen bir çok oyun iptal edildiğini, sayılmadığını belirtir. Bu durum aynı za manda Halk Fırkası için geçerli olacak bir geleneğin de başlangıcını oluşturur. Halk Fırkası'nın ismi 11 Aralık 1924 İstanbul ara seçimlerinde ilk kez olmak üzere, çok partili sisteme geçiş döneminde daha sık gündeme gelecek şekilde, seçim hileleriyle birlikte anılmaya başlanır.
·
12 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.