İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
• Rakbe el-Misri'den (ra) rivayetle:
Resûlullah (sas) buyurdu ki:
"Kendisinde bir noksanlık bulunmadığı halde tevazu sahibi olana, kendisinde herhangi bir nahoşluk olmadığı halde nefsini hor görene, elde ettiği malından hayır yolunda harcayana, fakirlere, yoksullara merhamet edene, fikıh ve hikmet ehli kimselerle arkadaşlık edene ne mutlu!
Nefsini hor görene, kazancı temiz olana, gönlü temiz olana, insanlardan şerrini uzak edene ne mutlu! İlmi ile amel edene, malının fazlasını infak edene, sözünün fazlasını ise tutana ne mutlu!"151)
| 151 Taberant, el-Mu'ce- mu'l-Kebir, V, 711 (4615).
Sayfa 500 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
897
Ölümü Dikkate Almak
• Enes'ten (ra) rivayetle: Resûlullah (sas) Adbâ -Ced'â değilisimli devesinin üzerinde insanlara hitaben şunları buyurdu:
"Ey insanlar! Sanki ölüm bizden başkasına yazılmış, sanki hak bizim dışımızdakiler için sadece gerekli, sanki ölüleri az zamanlığına bir yolculuğa uğurluyoruz da geri döneceklermiş gibi onlan kabirlerinde ağırlıyoruz, miraslanını yiyoruz. Sanki sizler ölülerinizin ardında ebediyen dünyada kalacaksınız. Tüm öğütleri/uyanılan unutmuşsunuz ve her afetten de eminsiniz (güya!)
Kendi ayıbı ile meşguliyeti, başkalarının ayıplan ile uğraş masından alıkoyan kimseye ne mutlu!
Kendinde bir noksanlık olmadığı halde Allah nzası için te vazu sahibi olana ne mutlu!
Kazanmış olduğu malından Allah yolunda harcayanar mutlu!
Ehl-i fikıh ile arkadaşlık kurana, şüphe ve bid'at ehline e gel olana, zahiri güzel olana ve insanlardan şerrini uzak ede ne mutlu!"l150]
| 150 Bezzar, Müs- ned, XII, 348 (6237).
Sayfa 498 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
• Mu'âz b. Cebelľ'den (ra) rivayetle:
Resûlullah (sas) elimden tuttu, bir mil kadar yürüdü. Sonra buyurdu ki:
"Ey Mu'âz! Sana Allah'tan korkmanı, doğruyu söylemeni, ahde vefa göstermeni, emaneti eda etmeni, ihaneti terk etmeni, yetime karşı merhametli olmanı, komşulannı muhafaza etmeni, öfkeni yenmeni, yumuşak sõzlü olmanı, selamı yaymanı, imamın gerekliliğini bilmeni, Kur'ân hakkında derin bilgi sahibi olmanı, ahireti sevmeni, hesap hakkında endişelenmeni, dünya emellerini kısa tutmanı, amelini güzel yapmanı tavsiye ederim. Bir Müslüman'a sövmekten, yalancıyı tasdik etmekten, doğru söyleyeni yalanlamaktan, adil imama isyan etmekten ve yeryüzünde fesat çıkarmaktan seni nehyediyorum. Ey Mu'âz! Her ağacın, her taşın yanında Allah'ı an! Her günahın ardından tevbe et, şayet gizli ise günahın gizli, alenî ise alenî (tevbe et). »[149]
| 149 Beyhakî, ez-Zühdü'l-Ke- bîr, s. 347 (956); Mün- zirî, et-Terğib ve't-Terhib, IV, 54 (4778).
Sayfa 498 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
239
Cennetlik Ameller
• Enes b. Mâlik'ten (ra) rivayetle:
Peygamber (sas) şöyle buyurdu:
"Altı şeye yapışın (onlan yaşayın), ben de sizlere cenneti müjdeleyeyim"
Ashâb-ı Kirâm sordular: “Nedir onlar?"
Buyurdu ki: “Konuştuğunuzda yalan söylemeyin, söz verdiğinizde yerine getirin, size emanet edildiğinde ihanette bulunmayın, bakışlannızı (haramdan) indirin, ellerinizi başkalarına zarar vermekten uzak tutun ve namusunuzu koruyun."
240
Sebepler ve Sonuçlar
• Ebû Hüreyre'den (ra) rivayetle:
Resûlullah (sas) buyurdu ki:
"Kim gülmeyi çoğaltırsa heybeti hafifler. Kim alayı çoğaltırsa celaleti (önemi, azameti) gider. Kim şakayı çoğaltırsa vakan gider. Kim aç karnına su içerse kuvveti gider. Kim konuşmayı çoğalırsa çokça yanılır. Kim çokça yanılırsa hataları çoğalır. Kimin hataları çoğalırsa onun için cehennem dana layık olur.
117 Ebû Ya’lâ, Müs- ned, VII, 248 (4257).
118 Taberânî, el-Mu’ce- mu’l-Evsat, VI, 334 (6557). Taberânî'nin el-Evsat'ta riva-yet ettiği bu ha- disin senedinde bilmediğim bir grup kişi var. el-Heysemi, ez-Zühd, 18172
Sayfa 440 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
236
Resûlullah'ın Hayâ Hakkındaki Hutbesi
• Hz. Âişe'den (r.anhâ) rivayetle:
Resalullah (sas) minberdeydi. İnsanlar da etrafına toplanmışlardı. Buyurdu ki:
"Ey insanlar! Allah'tan hakkıyla haya edin!" Ashâbtan birisi: "Yâ Resûlullah, bizler Allah'tan hayâ ediyoruz" dedi.
Buyurdu ki: “Allah’tan hayâ eden kimse her gece ölümü gözünün önüne getirmeden yatmasın. Karnını ve içindekileri, başını ve içindekileri muhafaza etsin. Kabri ve çürümeyi hatırlasın. Dünya hayatının ziynetlerini terk etsin."
114 Taberânî, el-Mu'ce- mu'l-Evsat, VII, 226 (7342). Taberânî'nin el-Evsať'ta rivayet ettiği bu hadisin sene- dinde metrûk olan İbrahim b. İsmail b. Ebû Habibe yer alır. el-Heysemi, ez-Zühd, 18041.
Sayfa 436 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
230
Resûlullah’ın (sas) Cibrîl'in Hutbesini AnlatmasI
• Sehl b. S'aď'dan (ra) rivayetle:
Cibrîl (as) Peygamber'e (sas) geldi ve O'na (sas) dedi ki:
"Ey Muhammed! İtediğin gibi yaşa, muhakkak ki sen olümlüsün. İstediğini yap, şüphe yok ki sen yaptıklanının karşılığını alacaksın. İstediğini sev, şüphesiz ki ondan aynlacaksın.
Bil ki müminin şerefi gece kıyamıdır; izzeti de insanlardan mūstağni olmasıdır."
107 laberânî, el-Mu'cemu'l-Evsât, IV, 306 (4278). Taberânî, hadisi el-Evsat'ta zikretti. Hadisin isnadı hasendir. el-Heysemi, Mec- mau'z-Zevaid, X, 219 (17644).
Sayfa 428 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
227
Resûlullah'ın (sas) Ümmü Enes'e Tavsiyesi
• Ümmü Enes'ten rivayetle:
[Ümmü Enes], Resûlullah'a: "Ya Resûlullah, bana tavsiye- de bulun." dedi.
Resûlullah (sas) buyurdu ki: "Günahlardan hicret et! Zira böyle yapmak, hicretin en hayırlısıdır. Farzlannı koru! Zira böyle yapmak, cihadın en hayırlısıdır. Allah't zikri çoğalt! Suphe yok ki Allah’ın huzuruna, Allah'a, O'nu (cc) zikri çoğaltmaktan daha sevimli gelen başka bir şeyle çıkamazsın.
103 Taberânî, el-Mu’ce-mu’l-Kebîr, XV, 129. Taberânî’nin rivayet senedinde zayıf bir ravi olan İshâk b. İbrahim b. Nistâs yer alır. el-Heysemî, Mecmau'z-Ze- vaîd, IV, 217 ( 7119).
Sayfa 422 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER I Muâmelât
221
Sizlerden Birileri Ecelini Ister Gibi Rızkını İste
• Abdullah b. Hasan b. Ali'den, o da babasından rivayetle:
Resalullah (sas) Tebük Gazvesi günu minbere çıku, Allah'a hamd-ü sena getirdikten sonra şöyle buyurdu:
"Ey insanlar! Allah'a yemin olsun ki ben sizlere Allah'ın sizlere emrettiklerini emrediyor ve Allah'ın sizleri nehyettikle. rinden nehyediyorum. Rızkınızı talep etmede güzel davranın. helal yollan kullanın.
Ebal-Kasım'ın nefsi elinde olana (Allah'a) yemin olsun ki sizler ölümü ister gibi nzkınızı istiyorsunuz. Eğer nzkınızı elde etmede güçlak yaşarsanız yapmanız gereken Allah Azze ve Celle'ye itaat ederek onu talep etmek, aramaktır." 97
222
Resûlullah'ın (sas) Nasihatlerinden
• Ebû Rühm es-Semâ'ï'den (ra) rivayetle: Resûlullah (sas) buyurdu ki:
"Hırsızlığın en kötüsü, idarecinin sözlerini çalmaktır (Yani onun adına konuştuğunu söyleyerek halkı aldatmasıdır.) Hata- lann en büyüğü, haksız yere bir Mūslüman'ın malını almaktır. Hastayı ziyaret etmek iyiliklerdendir. Ziyaretin tamamlanması, elini hastanın üzerine koyarak ona halini sorman iledir.
Şefaatlerin en hayırlısı, iki kişinin nikāhina aracılık yaparak onlan birleştirmendir. Elbiseyi güzel şekilde giymek, nebilerin yaptığı gibi elbise giyerken üstünü altından önce giymektir. Dualara içabet edilen zamanlardan biri de hapşırdığın zamandır". 98
| 97 Taberani, el-Mu'cemu'l-Ke- bir, III, 84.
98 Taberani, el-Mu'cemu'l-Ke- btr, XXII, 336
Sayfa 416 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
220
Güzel Yoldan Talep Edin
• Huzeyfe'den (ra) rivayetle:
Resûlullah (sas) ayağa kalktı:
"Bana gelin!" diyerek insan- lan çağırdı. İnsanlar da yanına geldiler ve oturdular. Buyurdu ki: “Alemlerin Rabbinin elçisi Cibril kalbime şöyle vahyetti: Hiçbir nefis nzkını tamamlamadıkça ölmez. Rızkının tamam- lanması yavaş dahi olsa bu böyledir. Allah'tan korkun ve nzki- nizi güzel yoldan talep edin. Rızıklanmanızın yavaşlığı sizleri sakın nzki elde etmek için Allah'a isyana yöneltmesin. Allah katında olana, ancak O'na itaat etmekle nail olabilirsiniz."s
• Ebû Hüreyre'den (ra) rivayetle:
Resûlullah (sas) buyurdu ki:
"Ey insanlar! Gerçek zenginlik mal çokluğu değil, gönül zenginliğidir. Allah Azze ve Celle kuluna yazdığı nzki elbet- te tamamlar. Sizler de nzkinizı gūzel yoldan talep edin. Helat olandan alın, haram kilınanlan birakın."
| 95 Bezzar, Müsned, VII, 315. el-Heysemi şöyle der: "Bezzar'ın senedinde Kudâme b. Zaide b. Kudâme yer alır. Bu kişinin biyografisini/terce- mesini bulamadım. Senetteki diğer raviler sikadırlar. Bkz. el-Heysemi, Mecmau'z-Zevaid, IV, 71. 66
Sayfa 414 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
218
Yalan Şahitlik Allah'a (cc) Şirk Koşmaya Denktir
• Eymen b. Hureym'den (ra) rivayetle:
Resûlullah (səs) şöyle buyurdu:
"Ey insanlar! Yalan şahitlik, Allah'a şirk ile denktir." Üe kez bu sözünü tekrar ettikten sonra "O halde o putlardan, o pislikten kaçının! Yalan sözden kaçının!" (Hac 22/30] ayetini okudu.
| Ahmed b. Hanbel, Müsned, XXIX, 145.
Sayfa 412 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
217
Övmekten Sakınını Zîra (Övme)] Katletmektir
• Ma'bed el-Cühenî'den (ra) rivayetle:
Mu'âviye'nin Hz. Peygamber'den (sas) rivayeti az idi. Hutbe okuması da pek yoktu. Okuduğu nadir hutbelerin birinde şu hadisi zikretmişti: Resalullah'ı şöyle buyururken işittim:
"Dünya malı, tatlıdır, yeşildir (insanı kendine çeker). Kim ondan hakkı ile alırsa Allah Azze ve Celle onu bereketlendirir. Allah kimin için hayır murad ederse onu dinde fakih kılar. Bir kimseyi övmekten sakının! Çünkü bu, o kişiyi katletmektir.
Ahmed b. Hanbel, Müsned, XVIII, 109.
Sayfa 410 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
215
İnsanların Hayirlısı ve Şerlisi
• Ebû Sa'id el-Hudrî'den (ra) rivayetle:
Tebûk yılıydı. Resûlullah (sas) bir hurma ağacına yaslanmış olduğu halde insanlara hitaben şöyle buyurdu:
"Dikkat buyurun! Sizlere insanlann hayırlısı ve şerlisini haber veriyorum.
Bir adam, ölüm ona gelene dek Allah yolunda aimın ya da devesinin üzerinde yahut yürüyerek çalışırsa muhakkak ki insanlann hayırlılarındandır. Bir adam da günahkar, curetkar olup Allah'ın kitabını okur ve (ondan bir şey alamayarak) günahlarından ötürü de pişman olmazsa iste bu adam da insanlarin serlilerindendir"
| Ahmed b. Hanbel, Müsned, XVIII, 107
Sayfa 408 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER / Muâmelât
213
Muhkem ile Amel Edip Müteşâbihi Havale Edin
• Amr b. Şu'ayb babasından, o da kendi babasından (ra)rivayetle:
Peygamber (sas) itişip kakışarak birbirleriyle çekişen bir grubu işitince buyurdu ki:
"Sizden öncekiler de bu sebeple helak oldular Allah'ın kitabının bir kısmını, bir kısmıyla çarpıştınyorlardı. Ancak Allah’ın kitabındaki âyetler, birbirlerini tasdik eder bir halde indi. Bir kısmını bir kısmı ile yalanlamayın! Kur'an'dan bir şey biliyorsanız söyleyin. Bilmediklerinizi de bilenine birakın."
| Ahmed b. Han- bel, Mūsned, XI, 354.
Sayfa 406 - Siyer YayınlarıKitabı okudu
İNSANÎ İLİŞKİLER/Muâmelat
205
Lanet Etmekten Sakındırması
Ümmü'd-Derdâ'dan rivayetle:
Ebü'd-Derdâ'nın şöyle dediğini duydum: Resûlullah (sas) buyurdu ki:
"Kul bir şeye lânet ettiğinde bu lânet semâya çıkar, semânın kapılan kapatılır da lânet oradan geçemez. Sonra yeryüzüne iner, onun da kapılan kapatılır da lânet oradan da geçemez. Sonra sağa sola bakınır. Gidecek yer bulamaz da lânet edilene döner. Eğer gerçekten bu lânete layıksa orada kalır, değilse la- net edene geri döner." 78)
78 Ebû Dâvûd, Edeb, IV, 277; Münzirî, et- Terğib ve't-Ter- hib, III, 313
Sayfa 390 - Siyer YayınlarıKitabı okudu