18 Mayıs 1944 - Kırım Tatar Sürgünü Anısına
Sovyet hükumetinin almış olduğu karar ve tedbirlerle Kırım Türklerinin vatanlarına gruplar halinde akını kısmen de olsa önlenmişti. Böyle bir “başarıyı” yakalayan Sovyet yönetimi, Kırım Türklerinin önünü tamamen kesmek amacıyla, onlara yeni bir “vatan” kurmaya niyetlenmişti. Bu gaye doğrultusunda Özbekistan’ın Kaçkaderya bölgesindeki Mübarek ve Baharistan adlı iki kasabanın tamamen Kırım Türklerine tahsis edilmesi ve buraya özerklik statüsü verilmesi tasarlanmıştı.
Kazım Mirşan - Kırım Türklerinin Sürgünü ve Milli Mücadele Hareketi 1944-1990, s.26
18 Mayıs 1944 - Kırım Tatar Sürgünü Anısına
Kosterin’in doğum günü münasebetiyle tertip edilen toplantıda Grigorenko ile tanışan Kırım Türkleri, onun bu toplantıda yaptığı konuşmadan sonra hareketlerinde köklü değişikliklere gittiler. Grigorenko konuşmasında, Kırım Türklerinden zorla alınanların iadesi için “ricada” değil, “kesin bir şekilde “talepte” bulunmalarını; haklarının iadesi konusunda ses getirecek toplantı ve gösteriler tertip etmelerini; meselelerini dünya kamuoyuna duyurmalarını ve kendileri gibi baskılara maruz kalan diğer topluluklarla da temas kurmalarını tavsiye ediyordu.
Kazım Mirşan - Kırım Türklerinin Sürgünü ve Milli Mücadele Hareketi 1944-1990, s.23
18 Mayıs 1944 - Kırım Tatar Sürgünü Anısına
Kırım Türklerinin uzun yıllardır devam eden ve şiddet unsurları içermeyen mücadelesi artık Sovyetler Birliği’nde, özellikle insan hakları savunucuları tarafından takip ediliyor ve destek de buluyordu. Kırım Türk temsilcilerinin Moskova’daki faaliyetleri sırasında tanışma imkanı bulduğu insan hakları savunucuları arasında tanınmış bir çok Sovyet ilim adamı ve aydını da yer alıyordu. A. Kosterin, I. Gabay, A. Saharov, T. Franko, M. Lisenko, P. Grigorenko gibi şahıslar, Kırım Türklerinin mücadelesinde onlara büyük destek ve yardımda bulunmuşlardı.
Kazım Mirşan - Kırım Türklerinin Sürgünü ve Milli Mücadele Hareketi 1944-1990, s.23
18 Mayıs 1944 - Kırım Tatar Sürgünü Anısına
Kırım Türklerinin kararnamede bahsi geçmeyen bir başka talebi ise, sürgünden önce kendilerine ait olan taşınır ve taşınmaz kültürel ve kişisel emlâkin iadesi idi. Ne yazık ki bu hususların hiç biri, sadece Kırım Türklerinin yaşadıkları yerlerde yayınlanan bu kararnamede yer almamış ve Sovyet yönetimi daha önce de olduğu gibi, Kırım Türklerinin beklentilerine cevap vermemişti.
Kazım Mirşan - Kırım Türklerinin Sürgünü ve Milli Mücadele Hareketi 1944-1990, s.21
18 Mayıs 1944 - Kırım Tatar Sürgünü Anısına
Kırım Türklerinin aralıksız olarak sürdürdükleri faaliyetleri neticesinde, Sovyet devleti tarafından 5 Eylül 1967 tarihinde yayınlanan bir kararname ile bu mazlum halkın itibarları iade edilmiştir. Adı geçen kararnamede 1944 yılında vatanlarından sürülen Kırım Türklerine haksızlık yapıldığı itiraf edilmekte, o zamana kadar bu topluma uygulanan her türlü kısıtlamaların kaldırıldığı ve Kırım Türklerinin de diğer Sovyetler Birliği vatandaşlarının yararlandığı her türlü haktan istifade edebilecekleri belirtilmektedir.
Kazım Mirşan - Kırım Türklerinin Sürgünü ve Milli Mücadele Hareketi 1944-1990, s.20
18 Mayıs 1944 - Kırım Tatar Sürgünü Anısına
Kırım Türklerinin artık talepkâr olmayı bir yana bırakarak, 1964 yılından sonra hükumetin kendilerine uyguladığı milli politikaya karşı eleştirel yaklaşımlarda bulundukları görülmektedir. Üstelik dilekçelerde daha sert ibareler kullanılarak Sovyet devletinin 1944’te Kırım Türklerinin tamamının sürgün edilmesi jenocit (toplu katliam) olarak ifade edilmektedir.
Kazım Mirşan - Kırım Türklerinin Sürgünü ve Milli Mücadele Hareketi 1944-1990, s.15