Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol

Altı Olasılıksız Şey

John Gribbin

Altı Olasılıksız Şey Gönderileri

Altı Olasılıksız Şey kitaplarını, Altı Olasılıksız Şey sözleri ve alıntılarını, Altı Olasılıksız Şey yazarlarını, Altı Olasılıksız Şey yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Çoklu Dünyalar Yorumunu (ÇDY) işittiyseniz, yorumu 1950'lerin ortalarında Amerikalı Hugg Everett'in icat ettiğini düşünüyor olabilirsiniz. Bir bakıma doğrudur bu. Sahiden de bu fikri kendi başına ortaya atan oydu. Halbuki aynı fikrin aslında beş yıl önce Erwin Schrödinger'in de aklına geldiğinden haberdar değildi. Everett'in versiyonu daha matematiksel Schrödinger'inki daha felsefidir ama asıl önemli olan şudur ki, her ikisinde de motivasyon kaynağı da "dalga fonksiyonunun çöküşü" fikrinden kurtulma arzusudur ve her ikisi de başarılı olmuştur.
Kutuların bir yarısı laboratuvarınızda dursun, diğerini bir rokete koyup Mars'a yollayın. Bohr'a göre, bir elektronik kutudaki laboratuvarda ya da Mars'takinde çıkması olasılığı hala %50'dir. Şimdi laboratuvarımızdaki kutuyu açın. Ya bir elektron bulursunuz ya da bulmazsınız. Ama iki şekilde de dalga fonksiyonu çökmüştür. Kutunuz boşsa elektron Mars'tadır, elektron sizdeyse diğer kutu boştur. Elektronun başından beri kutunun bir yarısında veya diğerinde olduğunu söylemekle aynı şey değildir bu; çökmenin yalnızca, laboratuvardaki kutunun içeriği incelendiğinde meydana geldiği Kopenhag Yorumu'nda ısrarla vurgulanır. ERP "paradoksunun" ve Schrödinger'in bir ölü bir de canlı kedi içeren ünlü bilmecesinin ardındaki fikrin özü budur.
Reklam
Kuantum dünyasına standart bakış açısı olarak on yıllarca kalan yorum, onu şiddetle destekleyen etkili bir şahıs olan Niels Bohr'un yaşadığı şehrin adını alıp Kopenhag Yorumu olarak anıldı. (Aslında Werner Heisenberg'in fikirlerin bütününe verilen) bu ad Max Born'u hayli rahatsız etti. Born' Bohr'un ekibinin üyelerindej değildi ve çalışmalarını Kopenhag'da yürütmemişti ancak fikirleri muhtemelen yorumun değişmez parçasıydı. 1920'lerin sonunda kuantum fiziğine ilişkin tartışmalarda Bohr öylesine bir hakimiyete sahipti ki, bu yolla memleketinin tanınmasını sağlamakla kalmayıp, tastamam elverişli olan alternatif yorumu da yirmi yıl boyunca dikkatlerden uzak tutacak denli yermeyi bildi.
George Thomson elektronların dalga olduğunu ispatlayarak Nobel ödülü aldı. Babası J.J Thomson'sa elektronların parçacık olduğunu ispatlayarak Nobel almıştı. İki ödül de haklı gerekçelerle verildi. Kuantum dünyasının tuhaflığını başka hiçbir şey daha açık bir şekilde göz önüne seremez.
Alice Harikalar Diyarında
"Alice kahkayı bastı: "Denemek fayda etmez,' dedi, 'imkansız şeylere inanılmaz ki." "Galiba sen pek alıştırma yapmamışsın" dedi Kraliçe. "Ben küçüklüğümde bunu hep günde yarım saat yapardım. Hatta yer yer kahvaltı öncelerinde altı imkansız şeye inanmışımdır."
Erwin Schrödinger dalgaların kuantum dünyasını tarif eden denklemleri, Werner Heisenberg parçacıkların ku­antum dünyasını tarif eden denklemleri, Paul Dirac ise o kuantum dünyasını tarif etmeleri bakımından gerçekliğin bu iki versiyonunun birbirine tamı tamına denk olduğu­nu buldu.
1. Basım: Mayıs 2022 ALFA I BİLİM
Reklam
"Alice kahkahayı bastı: 'Denemek fayda etmez,' dedi, 'imkansız şeylere inanılmaz ki." "Galiba sen pek alıştırma yapmamışsın" dedi Kraliçe. "Ben küçüklüğümde bunu hep günde yanın saat yapardım. Hatta yer yer kahvaltı öncelerinde altı imkansız şeye inanmışımdır."
1. Basım: Mayıs 2022 ALFA I BİLİM
Uyumsuz Eşevresizlik Yorumu
Tıpkı elektronlarla yaptığımız deneylerdeki gibi, dalga bulmaya çalışırsak dalga, parçacık bulmaya çalışırsak parçacık, geçmişte dinozorların varlığına ilişkin delil bulmaya çalışırsak geçmişte dinozorların varlığıyla tutarlı bir tarih buluruz. Bu, illaki geçmişte dinozorların "gerçekten de var olduğu" anlamına gelmez. Daha ziyade, sadece, günümüzdeki dünyanın durumunun, geçmişte dinozorların var olması olanağıyla tutarlı olduğu anlamına gelir. Smolin'in ifade ettiği gibi, elimizde "öyle bir kuram var ki, soruları değil yanıtları formülleştirebiliyoruz.
Hakikat kurgudan daha tuhaftır çünkü kurgu olasılıklara bağlı kalmak zorundadır; hakikat öyle değildir.
Sayfa 19 - Mark Twain
Olanaklı tüm dünyaların varlığı bizi kendi dünyamızın varlığı hakkında daha rahat hissettirebilir...kaldı ki dünyamız bazı açılardan bir hayli olasılık dışı gibi görünmektedir.
25 öğeden 11 ile 20 arasındakiler gösteriliyor.