Bilimsel Araştırmanın Mantığı
Karl R. PopperSayfa Sayısına Göre Bilimsel Araştırmanın Mantığı Sözleri ve Alıntıları
Sayfa Sayısına Göre Bilimsel Araştırmanın Mantığı sözleri ve alıntılarını, sayfa sayısına göre Bilimsel Araştırmanın Mantığı kitap alıntılarını, etkileyici sözleri 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Fizikteki araştırmalarımızı yalnızca sıklık önermeleriyle gerçekleştirmek mümkün olsa bile, belirlenimci olmayan sonuçlar çıkaramayız, yani temel olguların süreçlerini kestirebilmek için, gereksinim duyduğumuz belirgin yasaların ya da kanunların doğada "olmadığı" vargısını ileri sürmek yanlış olur; çünkü araştırmacı bu tür yasaları bulmak için hiçbir engel tanımayacaktır. Bu nedenle olasılık tahminleriyle elde edilen başarıya dayanarak, araştırmacının bu tür arayışının faydasız olacağı sonucunu da asla çıkarmamak gerekmektedir.
…
*Hâlâ bu çözümlemenin özde doğru olduğu kanısındayım: Yazı-tura atışlarına ilişkin getirdiğimiz sıklık kestirimlerinden elde ettiğimiz başarıya dayanarak, tek tek atışların belirlenimci olmadığı sonucuna varamayız. Ancak belirlenimci olmayan bir fizikötesini benimseyebiliriz; öyle ki ortaya çıkan güçlükler ve tutarsızlıklar bu biçimdeki fizikötesi öğretilerle çözülebilsin.
Sayfa 280 - YKYKitabı okudu
Nedenselliğe inanmak fizikötesidir. Nedensellik, zaten geçerliliği olan yöntembilimsel bir kuralın -araştırmacının yasaları arayıp bulma kararından vazgeçmeme kuralının-, tipik fizikötesi dayanağından başka bir şey değildir.
Sayfa 281 - YKYKitabı okudu
Nedenselliğe inanmak fızikötesidir. Nedensellik, zaten geçerliliği olan yöntembilimsel bir kuralın -araştırmacının yasaları arayıp bulma kararından vazgeçmeme kuralının- tipik fizikötesi dayanağından başka bir şey değildir. Nedensellikteki fizikötesi inanç, sonuçlara bakıldığında, örneğin Heisenberg’in savunduğu gibi, belirlenimci olmayan fizikötesinden daha verimlidir; Heisenberg-Formüllerinin aslında bilimsel gelişmeleri aksattığını görüyoruz. Oysa bizim çalışmamız, araştırmalarda bu tür ilişkilendirmelerin aranmasının “anlamsız” olduğu başımıza kakıldığında, bunların göz ardı edilebileceğini açıkça göstermektedir.
Sayfa 281
Dünyanın katı yasalarla yönetilip yönetilmediği sorusunu fizikötesi olarak değerlendiriyoruz, çünkü bizim bulduğumuz yasalar, varsayımlar olup, her zaman yeniden değiştirilebilir ve gerektiğinde olasılık tahminlerinden de türetilebilir yasalardır. Bunun yanı sıra, nedenselliği yadsımanın, araştırmacıya daha fazla araştırma yapmaması gerektiğini söyleme girişiminden başka bir şey olmadığını ve böyle bir girişimin, kendini tanıtlasa bile, geçersiz olacağını az önce göstermiştik. Buna göre, söz konusu olan "nedensellik ilkesi" ya da "nedensel önerme" -nasıl formüle edilirse edilsin- doğa yasasından çok farklı bir özelliğe sahiptir. İşte bu nedenle de Schlick'in, "nedensel önermenin doğru olup olmadığının sınanması, aynı herhangi bir doğa yasasının sınanması gibidir", şeklindeki görüşüne karşı çıkmak zorundayız.
Sayfa 281 - YKYKitabı okudu
Yalnızca istatistiksel sonuçları yönünden sağlanmış olan Heisenberg-Formüllerinin ve benzer önermelerin belirlenimci olmayan vargıları olması, benzer sonuçların çıkarılmasını sağlayan başka görgül önermelerin olamayacağına -örneğin yasaların ve tek tek kestirimlerin araştırılmasının amaçsız, anlamsız ya da "olanaksız" olacağından (bkz. kesim 12, dipnot 2) böyle bir yöntembilimsel kuralın hatalı olduğuna- tanıt olamaz. Yasaların aranıp bulunmasının engellenmesini, yöntembilimsel vargısıyla belirleyen görgül bir önerme zaten olamaz; çünkü bu önerme fizikötesi unsurlar taşımayacaksa, önermenin belirlenimci olmayan vargısı da yanlışlanacaktır. Buna göre, yasaların konulmasında ve kendini sağlayan kestirimlerin türetilmesinde başarılı olduğumuzda, bu vargı yanlışlanabilecektir. Söz konusu belirlenimci olmayan vargının, görgül bir varsayım olmasını istediğimizde, önce onu sınamak ve yanlışlamak için çaba harcamalıyız, başka bir deyişle, yasaları ve kestirimleri aramalıyız; bu nedenle de bu arayıştan vazgeçme çağrısını, varsayımın görgül özelliğini yadsıyana kadar, yerine getirmeyiz. O halde, yasa arayışından vazgeçmemizi sağlayacak görgül bir varsayımın olabileceğini düşünmek tutarlı değildir.
Sayfa 282 - YKYKitabı okudu
Her iki sabit arasındaki benzerlik -c, ışık hızı ve h, Planck sabiti— araştırma olanaklarımızın ilkesel bir kısıtlaması olarak algılanmıştır; bu engellerin ötesine geçebilecek sorular, "sözde sorunlarda" olduğu gibi, anlamsız diye nitelendirilerek reddedilmiştir. Gerçi biz de, c ve h sabitleri arasındaki benzerliği yadsımıyoruz, ama bize göre aralarındaki tek benzerlik, h sabitinin de aynı c sabiti gibi, araştırmalarımızda bir kısıtlama olarak yorumlanamayacağıdır. Işık hızı sabitine [ve bu sınırın aşılamaz olduğuna] ilişkin önerme, ışık hızı ötesi bir hızın olup olmadığının araştırılmasını yasaklamamakta; tersine yalnızca, böyle bir hızı bulamayacağımızı ve özellikle de c'den daha hızlı olan sinyalleri üretemeyeceğimizi ileri sürmektedir. İşte bu anlamda Heisenberg-Formüllerini de, "bütünüyle salt durumların" aranmaması gerektiğini ileri süren bir yasak olarak yorumlamamak gerekir; formüllerden çıkan sonuç, yalnızca bu tür durumlara ulaşamayacağımız ve aynı zamanda da onları üretemeyeceğimizdir.
Sayfa 283 - YKYKitabı okudu
Buradan çıkaracağımız tek sonuç şu olmalıdır: Deneyime karşı, başarısızlığa uğratılabilecek katı, kısıtlayıcı yasaları ya da yasakları getirmeye çalışalım; yasaklardan dolayı araştırmalarımızı kısıtlamaktan vazgeçelim.
Sayfa 284 - YKYKitabı okudu
Buna göre, doğada tekbiçimciliğin egemen olduğu ve kuramların doğrulanabilir olduğu biçimindeki fizikötesi inancı tümevarım mantığına dayanan bir bilgi kuramına dönüştürmek için iki seçeneğimiz vardır: ya sonsuz geri gitmeler ya da önselcilik.
Sayfa 288 - YKYKitabı okudu
En sık yapılan hata kuşkusuz, olasılık varsayımlarına; yani varsayımsal sıklık tahminlerine varsayımın olasılığının yüklenmesidir. Böyle hatalı bir vargıyı, 65-68. kesimlerde işlenilen konuları hatırladığımızda daha iyi anlayacağız. Bu kesimlerde olasılık varsayımlarının yalnızca mantıksal yapıları bakımından -yani yöntembilimsel açıdan bizim
Sayfa 296 - YKYKitabı okudu
Elbette bakış açımız tanıtlanamayacaktır ve başka bir bilim mantığını benimseyenlerle tartışmak yersiz olacaktır. Savunmada getirebileceğimiz tek tanıt, yaklaşımımızın önerdiğimiz bilim kavramının bir vargısı olduğudur.
Sayfa 297 - YKYKitabı okudu