Depremler
Bruce A. BoltÖne Çıkan Depremler Gönderileri
Öne Çıkan Depremler kitaplarını, öne çıkan Depremler sözleri ve alıntılarını, öne çıkan Depremler yazarlarını, öne çıkan Depremler yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Pek çok ülkede halk söylenceleri depremleri, Yerküre'yi sırtlamış garip canavarlarla açıklamışlardır. Örneğin, kadim Japon söylencelerine göre, yerin altında büyük bir yayın balığı (namazu) yatmaktaydı ve gövdesini hareket ettirdikçe depremlere yol açmaktaydı. Namazu'nun etkinliklerini elinde kocaman bir taş tokmak bulunan bir tanrı (daimyojin) denetliyordu. Fakat, ne zaman daimyojin'in dikkati dağılsa, namazu hareket ediyor ve yer sarsılıyordu.
Sayfa 41 - TÜBİTAK Yayınları - Çeviri: Ülkü Tansel - II. Basım, 2008 • Depremler Niçin Olur?Kitabı okudu
Eğer dünyaki bütün deprem büyüklükleri karşılaştırılacaksa, (şiddette olduğu gibi) nüfus yoğunluğuna ve inşaat türüne bağlı olmayan bir ölçüye gerek vardır. Gerek insan olan, gerekse insansız bölgelerdeki depremlere uygulanabilen tam anlamıyla niceliksel bir büyüklük ölçeğini 1931 yılında Japonya'da ortaya koyan K. Wadati oldu; bunu, 1935 yılında Kaliforniya'da müteveffa Profesör Charles Richter geliştirdi. Yöntem bir sismografin ölçtüğü dalga genliklerinden yararlanır. Buradaki düşünce, gökbilimcilerin teleskop yardımıyla görülen bağıl parlaklığa dayalı yıldız büyüklüğü sıralaması yardımıyla yıldızları derecelendirmelerine benzemektedir.
Deprem büyüklükleri çok büyük çeşitlilik gösterdiği için, yersarsıntılarının genliği de depremden depreme binli çarpanlarla değişme gösterir. Bu nedenledir ki, sismograflarda ölçülen dalga genliği boyutlarını, bir matematiksel araç yardımıyla ölçeklemek en kolay yoldur. En yaygın olan yol, sayıların yerine logaritmalarını koymaktır. Başka bir deyişle, genlikleri kullanmak yerine, bunların üsleri kullanılır. İlkin yakındaki bir deprem kaynağını ele alalım. Richter, yerel bir depremin büyüklüğünü, deprem dış merkezinden 100 kilometre uzaktaki bir standart sismografta (milimetrenin binde biri türünden) kaydedilen en büyük deprem dalga genliğinin, 10 tabanına göre logaritması olarak tanımladı. Logaritma ölçeği kullanıldığı zaman, deprem büyüklüğünün her bir birim yükselmesinde, deprem dalgalarının genliği 10 kez artar (örneğin, 4 ve 5 büyüklükleri için, 10⁵/10⁴ = 10).
Sayfa 207 - TÜBİTAK Yayınları - Çeviri: Ülkü Tansel - II. Basım, 2008 • Depremin BüyüklüğüKitabı okudu
Eğer litosferi oluşturan levhalar sürekli olarak yenileniyorlar- sa, eskilerine ne olmaktadır peki? Yerküre uzun jeolojik zaman aralıkları boyunca aynı büyüklükte kaldığına göre, hareketli lev- haların büyük bölümleri de bir yerde soğurulmalıdırlar.
Levhaların gömüldüğü yerlerin, ilerleyen kıtalar ve ada yaylarıyla bağlantılı okyanus hendekleri olduğuna inanılmaktadır. Dalma-batma kuşağı adı verilen bu bölgelerde kayaların üst katları Yerküre'nin iç kesimlerine dalar. Daha büyük derinliklerde ısı ve basınç artar ve batan litosfer, derin kesimdeki kayalara karışıp soğuruluncaya dek, yavaş yavaş işlemden geçer. Günümüzde, Afrika'yı, Antarktika'yı, Kuzey Amerika'yı ve Güney Amerika'yı oluşturan levhalar büyürken, Büyük Okyanus levhası küçülmektedir.
Sayfa 188 - TÜBİTAK Yayınları - Çeviri: Ülkü Tansel - II. Basım, 2008 • Depremler ve LevhaTektoniğiKitabı okudu
Ay'da Meydana Gelen Depremler
Apollo 16 istasyonunda kaydedilmiş sık rastlanan türden Ay sarsıntılarında üç değişik sarsıntı örneklenmiştir.
Birincisi, 600 ile 900 kilometre derinlikte yer alan derin odaklı Ay sarsıntılarıdır. Bu derin merkezlerde, Ay sarsıntıları Ay'ın yörüngesinin Dünya'ya en yakın olduğu birkaç günlük sürede meydana gelirler. En aktif dönemler 14 gün aralıdır. Dünya'nın Ay üzerindeki kütlesel çekimi, derin depremsel-enerji boşalmalarının meydana gelmesini tetiklemektedir.
İkincisi, Ay'ın sığ kesimlerinde meydana gelir. Bu tür Ay sarsıntıları, derin odaklı sarsıntılar kadar sık görünmez ve Dünya'daki depremlerin çoğu gibi bunlarında Ay kabuğunu oluşturan kayalarda tektoniğe bağlı elastik gerilimin boşalmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Üçüncüsü ise gerek doğal, gerekse yapay cisimlerin Ay yüzeyine çarpmasından kaynaklanmaktadır.
Sayfa 62Kitabı okudu