El-İntisar Mu’tezile Müdafaası
Ebu’l Huseyn el-HayyatEn Eski El-İntisar Mu’tezile Müdafaası Sözleri ve Alıntıları
En Eski El-İntisar Mu’tezile Müdafaası sözleri ve alıntılarını, en eski El-İntisar Mu’tezile Müdafaası kitap alıntılarını, etkileyici sözleri 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Beş prensibin (Usul-i hamse) hepsini kabul etmedikçe hiçbir kimse Mu'tezile ismine hak kazanamaz. Bes prensip şunlardır: Tevhid, adl, va'd ve vaid, el-menzile beyne'l-menzileteyn, emri bi'l-maruf ve nehiy ani'l-münker. Bir insanda bu beş haslet tamam oldu mu o Mu'tezilidir."
İyi iş yapanlara cennet, kötü iş yapanlara cehennem vadededilmiştir; büyük günah işleyen ne mümindir ne kafirdir, ikisi arasında bir yerde olmak üzere fasıktır, tövbe etmeden ölürse cehennemde ebedi kalır; insan iyi olanı tavsiye etmeli, kötüden sakındırmalıdır.
Orta çağ, felsefi ve dini tartışmaların yanı sıra hurafelerin ve boş inançların da sıkça dolaştığı bir çağdır. Böyle bir çağda Mu'tezile gibi akılcı bir mezhebin ortaya çıkıp gelişmesi önemlidir.
Mu'tezile hatasıyla sevabıyla İslam kültürünün bir parçasıdır. Mu'tezilenin akılcı görüşlerinden yararlanılabilir. Mu'tezile akılcılığı geliştirilebilir.
Mu'tezile adalete çok önem verip devlet başkanını halk seçmelidir dese de büyük siyasi olaylar hakkında genelde tarafsız kalmıştır, onlar mescitlere ve evlere çekilip ilimle meşgul olmuşlardır. Ancak Mu'tezile, Abbasi halifesi Memun devrinde (198-218/813-833) temelde siyasi olan mihne olaylarına görüşleri alınmak suretiyle dolaylı da olsa biraz karışmıştır, fakat mihnede asıl sorumlu olan Memun'dur.
Mu'tezileye göre devlet başkanını halk seçer. Mu'tezilenin bu görüşü günümüzdeki devlet başkanlığı seçimini öngörür veya önceden görür.
Karşılıklı ciddi tenkitler içerdiği için İntisar'ı okumak bir altyapı ister. İntisar sıradan bir kitap değil. Bazı konuları derin düşünce ister. Hayyât da öyle, sıradan bir Mu'tezili alim değil.
Nazzam...
"Allahım! Sen biliyorsun ki ben tevhidine yardımda kusur etmedim, ince görüşlere sadece senin tevhidini kuvvetlendirmek için bağlandım, onlardan tevhidine aykırı bir şey varsa ben ondan beriyim. Allahım, sen beni nitelediğim gibi biliyorsan benim için günahlarımı bağışla ve ölüm sarhoşluğunu bana kolaylaştır."
Geçmişte mezhep taassubuyla Mu'tezile daha çok kötülenmiştir, ehl-i bidat vb. lakaplarla anılmış, yanlış tanıtılmıştır. Bunda Mu'tezileyi yakından tanımamanın da payı vardır. Bir kelam-ı kibarda şöyle denir: "İnsan bilmediği şeyin düşmanıdır." Mu'tezileyi veya eserlerini yakından tanıyanlar onlardan istifade etmesini bilmiştir.
"Zahiri akla aykırı haber-i vahid tevil edilemezse reddedilir ve mucize ile destekli Peygamber akla aykırı söz söylemez denir."
Bugün din hakkında konuşanlar Mu'tezile seviyesinde mi, tartışılır.
Doğrular tartışarak bulunur. "Hakikat müsademe-i efkardan doğar" diye bir söz vardır. Resmi tartışmalardan pek bir şey çıkmasa da serbest tartışmalar önemlidir. Tartışmalarda insanlar bazen farkında olmadan da birbirlerinden etkilenirler. Mu'tezile de tartıştığı çeşitli dinlerden ve felsefeden etkilenmiştir.
Mu'tezile akılcılığını Kadı Abdulcebbâr şöyle formule etmiştir: "Aklın ve naklin kaynağı birdir, Allah'tır, onun için aralarında çatışma olmaz, zahiren çatışırlarsa akıl esas alınır, nakil tevil edilir."
İntisar'ın bazı ifadeleri serttir. Ibn Ravendi ayrıldığı Mu'tezileyi küçük düşürmek amacıyla tenkit yazdığı için Hayyât da onu sert sözlerle aşağılayarak cevap vermektedir.