Evrimsel Tıbbın İlkeleri
Peter GluckmanEvrimsel Tıbbın İlkeleri Gönderileri
Evrimsel Tıbbın İlkeleri kitaplarını, Evrimsel Tıbbın İlkeleri sözleri ve alıntılarını, Evrimsel Tıbbın İlkeleri yazarlarını, Evrimsel Tıbbın İlkeleri yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.3. bölüm için anahtar noktalar
1)İnsan genomu bireyler arasında %0,5 kadar farklıdır. Bu varyasyon SNP'lerden ve daha uzun insersiyonları, delesyonları, inversiyonları ve duplikasyonlarından kaynaklanır.
2)Popülasyonlar arasındaki dizi varyasyon örüntüleri, insanın kökeni ve insanların geçirdiği seçilim baskıları hakkında bilgi sağlar.
3)Dizi varyasyonunun sadece küçük bir oranı, tespit edilebilir fenotipik değişikliğe neden olur.
4)Kistik fibrozis gibi monogenik hastalıklar nadir olma eğiliminde olmalarına karşın, seçilimden sorumlu birçok mekanizma zararlı alellerin tümünü popülasyondan eleyememiştir: yeniden mutasyon, üreme yaşı sonrasına ertelenmiş başlangıç ve heterozigot avantajı bu mekanizmaların başlıcalarıdır.
5)Tip 2 diyabet gibi yaygın hastalıklara genetik yatkınlık, çevresel ve gelişimsel faktörlerle birlikte, her biri küçük etkilere sahip, riske katkı sağlayan birçok alelin birlikte etkilerinden kaynaklanır.
6)Bütün kalıtım genetik değildir. Hastalık riski kültürel veya davranışsal faktörlerle aktarılabilir, DNA ve gen ifadesinin epigenetik modifikasyonun nesiller arası devamlılığına ilişkin veriler giderek artmaktadır.
Sayfa 74 - Palme yayıncılıkKitabı okudu
Sovyetler Birliği'nde bilim ve politika
Sovyetler Birliği'nde biyoloji, yirminci yüzyılın ortalarında, yaşama ziraatçi biyolog olarak atılan Trofim Lysenko'nun etkisiyle yozlaşmıştır. Onun ilk çalışmaları soğuğa maruz kalan tohumların çimlenme süreçleriyle ilgiliydi. Bu Rusya'da tarımın ilerlemesi için, kaçınılmazdı. Fakat bu yaklaşımın, karakterlerin çevresel etkiler değişme süreçlerinin başka türlere de, hatta insana da, uygulanıp uygulanamayacağı yolunda, daha geniş yankıları oldu. Lysenko "insan ruh mühendisliği" fikrine farklı bakmayan Joseph Stalin tarafından desteklendi. Lysenko çalışmaları için çok büyük mali destek aldı ve fikirleri gittikçe vahşileşti ve iddiaları gittikçe savurganlaştı ve bilimden çok hurafeye dayanır hale geldi. Muhalif sesler ve daha dikkatli ve daha düşünceli bilim insanları memuriyetlerinden atıldılar. Çoğu görevinden alındı ya da kırsal alanlara gönderildi, bazıları yurtdışına kaçtı ya da intihar etti. Schmalhausen de ihbar edildi ve Moskova üniversitesindeki profesörlüğü ve araştırma enstitüsü müdürlüğü görevlerini kaybetti. Sonunda Lysenko'nun çalışmalarının düzmece olduğu, pek çok insanın hayatını mahvettikten ve Rusya'nın biyolojideki ününü yıktıktan sonra anlaşıldı.
Sayfa 80 - Palme yayıncılıkKitabı okudu
2. bölümün anahtar noktaları
1)Evrim bilimi, günümüzdeki ve geçmişteki zengin yaşam formu çeşitliliğinin nasıl ortaya çıktığını açıklar.
2)Bireylere ait kalıtılabilir karakterlerdeki varyasyonlar farklı üreme başarısına (uyum gücü) ve dolayısı ile daha sonraki nesillerde faydalı varyasyonların (uyumlar) birikimine neden olur.
3) Bir bireyin genotipindeki (mutasyon ve rekombinasyonun neden olduğu) değişimler kalıtılabilir varyasyonların kaynağını oluşturur. Seçilimin etki edebilmesi için, bu değişimlerin fenotipte farklılıklar meydana getirmesi gerekir.
4)Seçilim, hayatta kalmayı ve üremeyi etkileyen fenotipik özellikler üzerinde (doğal seçilim) ya da bir eş bulma yeteneği üzerinde (eşeysel seçilim) işler.
5) Evrimsel tıbbın temel bir prensibi, seçilimin bir bireyin sağlığı ve ömür uzunluğunu değil, onun üreme başarısını optimum hale getirme yönünde işlediğidir.
6) Rastgele genetik sürüklenme bir türün evrimini, özellikle de kurucu etkileri ve evrimsel dar boğazlar söz konusu olduğunda, etkileyebilir.
7)Evrim bir amaç ve bir yöne sahip değilse de, evrimsel olasılıklar üzerinde, bir soy hattının evrimsel tarihinden ve varyasyonlar üzerindeki kısıtlamalardan kaynaklananları da içerecek şekilde, sınırlamalar vardır.
8)Bir organizmanın tüm karakteristikleri için mutlaka bir uyumsal açıklama gerekmez.
9)Pek çok uyumsal argüman, ne kadar mantıklı olduğuna bakılmaksızın, kanıtlanmış olmaktan çok hipotetik olarak kalmalıdır. Evrimsel düşünce teleoloji tuzağından kaçınmalıdır.
Sayfa 49 - Palme yayıncılıkKitabı okudu
Evrim ve tıp
Modern biyoloji, birbiri ile ilişkili iki kavrama dayanır. Birincisi gen ve yapısının tanımlanması, ikincisi bütün olarak organizmanın evriminin açıklanmasıdır. Aralarındaki yakın ilişkiye karşın, genetik ve evrimsel biyolojinin tamamen uyumlu oldukların ancak son yıllarda fark edilmiştir. Yirminci yüzyılın ortalarında gerçekleşen bu farkındalık o kadar önemlidir ki, Modern Sentez olarak adlandırılmıştır. Bu sentezin bakış açısı biyolojik bilimlerde çok iyi anlaşılmış olmasına karşın, insan biyolojisi ve tıpla ilgisi yeni yeni fark edilmektedir.
Sayfa 18 - Palme yayıncılıkKitabı okudu
Kitabın 1. bölümü için anahtar noktalar ve ek okumalar
-Evrim, esas olarak seçilim yoluyla, organizma popülasyonları arasındaki kalıtsal varyasyon üzerinde işler.
-Seçilim, sağlık ve yaşam süresini değil, uyum gücünü (yaşam süresince üreme başarısını) en yüksek düzeye çıkarmaya çalışır.
-Sağlık ve hastalık, bir bireyin şimdiki çevresi bağlamında, evrimsel ve gelişimsel arka plan tarafından belirlenir.
-Sağlık ve hastalık kavramları evrimsel bakış açısı tarafından belirlenmiştir.
Ek okumalar
Check, E. (2006), Human evolution: how Africa learned to love the cow, Nature 444, 994-996.
Darwin, C.R. (1859) On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life, 1st edn. John Murray, London.
Darwin, C.R. (1871) The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex. John Murray, London.
Fogel, R.W. (2004) The Escape from Hunger and Premature Death, 1700-2100: Europe, America and the Third World. Cambridge University Press, Cambridge.
Gilbert, S.F. (2006) Developmental Biology. Sinauer Associates, Sunderland, MA.
Quammen, D. (2007) The Reluctant Mr. Darwin: an Intimate Portrait of Charles Darwin and the Making of his Theory of Evolution, WW Norton, New York.
Steams, S.C. (1992) The Evolution of Life Histories. Oxford University Press, Oxford.
Steams, S.C. and Ebert, D. (2001) Evolution in health and disease work in progress. Quarterly Review of Biology 76, 417-432.
Tishkoff, S.A., Reed, F.A., Ranciaro, A. et al. (2007) Convergent adaptation of human lactase persistence in Africa and Europe. Nature Genetics 39, 31-40.
Sayfa 18 - Palme yayıncılıkKitabı okudu
"Çeşitlilik kaybının bu derece ilginç sonuçlarından biri kan gruplarının homojenliğidir. Amerikan yerlileri çoğunlukla 0 kan grubuna sahiptirler."
Sayfa 63Kitabı yarım bıraktı
"Olasılıkla bir zamanlar var olmuş türlerin sadece binde biri hala yaşamaktadır. Bunların 250.000 civarındaki küçük bir kısmı fosil olarak korunmuştur."
Sayfa 27Kitabı yarım bıraktı
"Seçilim, sağlık ve yaşam süresini değil, uyum gücünü (Yaşam süresince üreme başarısını) en yüksek düzeye çıkarmaya çalışır."
Sayfa 18Kitabı yarım bıraktı
menopozun amacı
Kırklı yaşlarda kadınların doğurganlığındaki yaşa bağlı azalma ile ilgili iyi desteklenmiş bir hipoteze göre, bu durum en küçük çocuğu kendine yetebilecek bir yaşa gelinceye kadar,kadının ölüm riskini sınırlamak üzere evrimleşmiştir.
Bir türün elde edebileceği besin miktarı üzerinde sınırlanmalar vardır ve bu kaçınılmaz olarak işlevler arasında uzlaşılara yol açar.
Son cümleye dikkat
Daralan(yakınsak) evrim benzer çevrelere yanıt olarak birbirlerinden bağımsız şekilde evrimleşen ve aynı işlevi yerine getiren benzer fenotiplerin ortaya çıktığı süreçtir.Sıklıkla dile getirilen örnekler kuşların, yarasaların ve böceklerin kanatları ve omurgalılarla kafadan bacaklıların benzer gözleridir;bu organlar aynı işlevleri yerine getirirler,ancak bu yapılar herbir grupta birbirinden oldukça farklıdırlar ve farklı gelişimsel yolları izleyerk ortaya çıkmışlardır.Yakınsak evrimle ilgili biyolojik gözlem,genellikle ortak atadan türemeyle evrim görüşüyle uyumlu, 'tasarımcı' görüşle uyumusuz olarak kabul edilir;akılcı bir tasarımcı neden aynı işlevsel sonuç için farklı kalıplar kullansın?
Her bir nesilde güçlü seçilim söz konusu olduğundan,eşeysel seçilim,üreme yönünden çekiciliği veya rekabet yeteneklerini geliştiren özelliklerin oldukça hızlı bir şekilde evrimleşmesine neden olabilir.Bu nedenle, bir özelliğin oldukça hızlı evrimleştiğine dair kanıtların olduğu durumlarda, eşeysel seçilim sıklıkla olası açıklama olarak değerlendirilir.
Evrimsel biyoloji,bir organizmanın uyum gücünü optimize etmek için biyolojisinin bir bileşenini diğerleri ile nasıl uzlaştırdığını değerlendiren bir bilim dalıdır.
Homo erectus için ortalama ömür uzunluğunun 15-20 yıl ve Paleolitik dönem insanlarında 25 yıl kadar olduğu tahmin edilmektedir.
Sayfa 105