Fahriye Abla'dan Çanakkaleli Melahat'a
Deniz DurukanFahriye Abla'dan Çanakkaleli Melahat'a Gönderileri
Fahriye Abla'dan Çanakkaleli Melahat'a kitaplarını, Fahriye Abla'dan Çanakkaleli Melahat'a sözleri ve alıntılarını, Fahriye Abla'dan Çanakkaleli Melahat'a yazarlarını, Fahriye Abla'dan Çanakkaleli Melahat'a yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Sezai'nin Muazzez'i
"Monna Rosa" aracılığıyla Muazzez Akkaya efsane bir kadına dönüşmüştür. Belki de Sezai Karakoç'un arzuladığı ama ulaşamadığı bu aşkta, bu şiir onu bir tür ölümsüz kılma şekli ya da bir tür intikam/şiire hapsetme gibi de okunabilir. Bugün kimi kaynaklarda Sezai Karakoç'un bu şiirinin büyük bir çevre tarafından, hele de (nitelikli gibi ayırdı tam olarak koyamayacağımız bir ifade yerine) "sürekli şiir okuru ya da alıcısı" olmayan bir kitle tarafından benimsenmesi incitici olmaktadır.
Sayfa 198 - EverestKitabı okudu
Sezai Karakoç Şiirinde Aşk, Kadın, Beyaz Güller - Ak Güller, Monna Rosa
* "Monna Rosa," ilk anda bize Mona Lisa'yı da hatırlatır. Yapıldığı yüzyıldan beri neredeyse en popüler sanat eseri olmasına rağmen Mona Lisa'nın sırrı henüz çözülmüş değildir. Yüzlerce türevi oluşmuş, pek çok esere örnek alınmış ve yorumlanmıştır. Özcesi "tek gül" olarak da okunabilecek bu başlığın altında bulmayı umduğumuz şey iddialı bir şey olacaktır, bunu daha en başında sezgisel olarak da duyumsayabiliriz. Şiirde bahsedilen kişinin bir kadın, şiiri yazan öznenin de erkek olduğu en başından verilmektedir. Aslında şiir, neredeyse bütünüyle "gül" üzerine kurulmuştur. Sevgiliyi başkalarına anlatan değil de muhatabına doğrudan seslenen bir şiirdir. Şair sevgiliye karşı açık sözlülükle yaklaşmayı hiç elden bırakmaz.
Monna Rosa, siyah güller, ak güller; / Gülce'nin gülleri ve beyaz yatak. / Kanadı kırık kuş merhamet ister; / Ah, senin yüzünden kana
batacak, / Monna Rosa, siyah güller, ak güller!
* Derya Önder
Sayfa 190 - EverestKitabı okudu
Cem- ah! Abey'in Mübeccel İzmirli'si ve Monreo'su
Dönemin kadın ikonası Marilyn Monroe, "ölümü kakül gibi alnına düşürmesini bilen,"Cennette Nietzsche'nin metresi olsa gerek" bir kadındır. Son şiirlerine yaklaştıkça kadınların isimleriyle yer almaması dikkat çeker; Göçebe'den sonra adı geçen tek kadın
Mübeccel İzmirli'dir. Mübeccel İzmirli, aslında güzel ve "kaybeden" tipinde bir kadının öyküsüdür. Bu şiir, yukarıda sözünü ettiğim kadın edimi üzerine eril yakıştırmaları yansıtmada önemli bir örnek olarak alınabilir. Sadece küçük dargınlıklarla beslenen, anlaşıldığı kadarıyla kendini sürekli kısıtlamış, Anadolulu şairlerle yazışan, "oraya" sakladığı Kohinor elmasını "yüz yetmiş beş liraya" satmak zorunda kalmış, arkadaşları rakı içerken ecel şerbetini yudumlamış bir kadındır Mübeccel İzmirli. Monroe'yla İzmirli, ölümün iki zıt kutbudur: Ölümü yakıştırmasını bilen, öldüğünü gizleyen. Kadın ölümüyle ilgili bu iki modelde de kadını, kaybetse bile, yücelten bir tavır sezilir. İzmirli'nin, öldüğünü özverisinden
olduğu kadar gururundan da gizlediği sezdirilir. Özellikle yüceltmeyle yerin dibine batırma arasında gidiş gelişin de önemli bir
yansımasıdır. Bu bir çelişkiden çok ikililiktir.
Sayfa 185 - EverestKitabı okudu
Süreya Şiirinde Kadın Algısı
* Çoklu ilişkiler, yasak ilişkiler, yasadışı ilişkiler bu şiirin normalleridir bile denilebilir. Şair öznenin aşkın böylesine inandığı anlaşılır. Genç kızlığa gelişin karikatürize edildiğine bile rastlanır. Ve işteşliğe dönersek, sevgililerle ne yapılır? Her şeyden önce ve her şeyden sonra sevişilir. Şöyle bir döngüyü tanımlamak, sanırım Süreya şiiri öznelinde acımasızlık olmaz: Bir kadın güzelliğiyle, cazibesiyle sevilir, onunla sevişilir, şair ona olup biteni anlatır (kadın dinler), sonra ortak bir şeyler yapılır, dünyayla alay edilir, kadınla alay edilir, şair kendiyle alay eder, sevişilir. Akılda kalan
bu kadının belli nitelikleri de olsa, önce elleri, gözleri, göğüsleri vb.dir. Kadın gider, şair onurunu ayaklar altına almayı da göze
alarak kadını geri ister. Yalnızlığında kalır. Çağırdığı nedir? Kadın karakterle bir daha sevişmektir. Metaforlar hiçbir zaman kadının
özgün nitelikleri üzerinden geliştirilmez. Şair yalnızlığını dolduran kişiyi arıyordur. Ama aradığı, özlediği kadın, kendinin de itiraf ettiği gibi bir yabancıdır. Bu bir tepeden bakış değil midir? Aslında buna çok yakın duran Süreya'da bu tutum bir aşağılama gibi durmaz, bu tuhaf ur da. Şair öznenin kendiyle de sürekli alay
eder halinin yanısıra bu "yabancı"nın yer yer erişilmez bir mabude gibi betimlenmesi, yer yer de sonsuz bir arzuyla istenmesi aşağılanma ihtimalini ortadan kaldırır.
* Gülce Başer
Sayfa 180 - EverestKitabı okudu
Can-Ece!
Çanakkaleli Melahat'la özdeşleşir Ece Ayhan. Kamerayı Melahat'ın omzuna koyar, oradan bakar nesne dünyasına... İnsanın çirkin yanlarını görür ve sanki bunu dışavurarak, toplumun yargıladığı, görmezden geldiği şeylerin cephesinden anlatarak, bir anlamda kendi vicdanına karşı dürüstlüğünü ve insanın iyiliğine olan ihtiyacını da teşhir eder. .. Onun için açılıp yüzünden okunması gereken, özgül bir tarih kitabıdır Melahat, hakiki ve doğrudur. Çünkü Ece Ayhan'a göre, "En güzel şiirler kötülükten çıkar."
Hatta denilebilir ki, Ece Ayhan şiiri ekonomik eşitsizliği ve cinsel şiddeti aynı kapta kaynatır; kara suyunu vicdandan süzüp önümüze koyar:
"Beyoğlu'ndaki fuhuşla, pezevenklerle ve orospularla iç içe yaşıyorsun. Zaten sen de onlardan birisin. Toprak zeminli bitirimhanelerle senli-benlisin. Şiir de öyle değil midir? Gerçeklikte şiir fuhuşla iç içe gider. Böyle yaşayabilir ancak. Benim senli-benli deyişim budur."
Sayfa 172 - EverestKitabı okudu
Sivil ve Taşaklı: Çanakkaleli Melahat!
Ramazanda oruç tutar, sahurda çalışmaz: Ekmek parası orucu bozmaz ! Hesap: 50 lira... Sivil girişimcidir; cumartesi günleri sermaye kızları gezici otobüslerle tornacı çıraklarının, bekar soğuk demircilerin ayaklarına gider! Bu girişimcilik ruhu,tarihte ilk kez gerçekleşmiştir! Karakolluk bir hadise yaşandığında, gazetelerde siyah beyaz fotoğrafları çıkar... Sümüklerini ceketinin yenlerine silen, üç numara traşlı küçük çocuklar peşindedir! Şiir de peşindedir
Melahat'ın ve peşini hiç bırakmaz...
Polislik her olayda, örneğin çıplak bir adam cesedi sokağa atılsa ya da sıkıyönetimlik bir hadise olsa, davada mutlaka kadın parmağı aranır. Ne hikmetse fuhuşa ve Melahat'a dokunulmaz! Melahat dokunulmazdır! !! Ne vakit bir soruşturma geçirse, komiserin odasında ağırlanır...
Sayfa 168 - EverestKitabı okudu
Çanakkaleli Melahat
* Ece Ayhan'ın çocukluğunda, o yörede doğmuş büyümüş en renkli simalardan birisidir Çanakkaleli Melahat! Yerel gazetelerin, polis bültenlerinin, zührevi muayenelerin, saçı üç numara traşlı, sümüklü ve kısa donlu oğlanların hayallerinin kadınıdır. Belki Çanakkaleli ve yakın köylü olduğundan, belki İstanbul'da yaşadığı semtte fuhuşla iç içe bir çocukluk geçirdiğinden, Ece Ayhan ondan bunca etkilenmiş olmasa, cumhuriyetin sivil tarihini anlatmak için neredeyse masalsı bir retorik oluşturmasa, Melahat'ın şiirle ne işi olabilir? Böyle bir yazının konusu niye ve
nasıl bir Melahat'tır?
* Hilal Karahan
Sayfa 165 - EverestKitabı okudu
Edip Cansever Şiirinde, "Sinir Krizinin Eşiğindeki Kadınlar"
* Pera'nın yıpranmış arka sokakları.... Yüksek tavanlı kahverengi odalar... Karanfilli, uzun sigaralar... Ter, kan ve sidik kokusu...Çıplak bedenler...Teslim olunan cinsellik...Büyük ve uzun masalar...Levanten ömürleri...Vita kutularında kurumuş sardunya bitkileri...Likör, cin ve rakının kaçınılmaz sadakati...
Ütülü, beyaz gömlekli, soluk bakışlı adamlar... Hepsi ama hepsi benim Edip'imin kalbinde tütsülenir. Kadınlar onda bir figür değildir. Hiçbir zaman yan rollere yakışmazlar. Hayatın tumturaklılığı içinde belirgin, bir o kadar dabelirleyicidirler. Umarsız ve yalnız görünüşlerinin ardında olanca yırtıcılıkları içinde avlarını beklerler. Belki de sınır durumdadırlar. Kendi eşiklerinden bir adım öteye geçemezler. Geçebildikleri bir yer varsa, o da şüphesiz ölümdür. Trajedilerini yaşarken gözyaşlarını içlerine akıtırlar. Dışarıdan bakıldığında durumlarından bir komedi bile çıkar. Ama bunun farkında değillerdir. Çoğu kuşatandır. Alaycıdır. Beklenti sahibidir. Art niyetlidir. Yine de kendi fesatlıklarında kaybolmazlar.
*Eren Aysan
Sayfa 160 - EverestKitabı okudu
Eloğlu, Ayşemayşe ve diğerleri...
Oh, her çimdik morartısına indiğimde
Bir dişi çukur -çıkmak belki de-
Basamaklar noksandı hep
Tabanlarımla merdiven iç içe
Yepyeni bir göz takınıyorum tez
Senin senden ônceni görmeyesiye
Adın ayşe miydi, ayşemayşe miydi ne
Eloğlu şiirinde, aşk önemli bir tema olarak karşımıza çıkarken, erotizm çok incelikli olarak şiirlerine yansır. Yukarıya aldığım bölümde, çukur-yükseklik, çıkmak-inmek zıtlıklarından yararlanarak anlatılan sevişme durumunda, şiirin öznesinin erkek oluşunu vurgulamaktan, böbürlenmekten çok, iki insanın birbiri içinde kayboluşu (Tabanlanmla merdiven iç içe / senin senden önceni görmeyesiye) verilir. "Senden önceni" söyleminde ise, sevişilen kadının kimliğinin önemli olmadığı, geçmişinin sorgulanmadığı
söylenir. Birlikte oluşlarının tüm yargıları yok eden bir eylem olduğunu (kendisi taban, kadın merdiven basamağı), bu sırada yepyeni bir varoluşa (Yepyeni bir göz takmıyordum tez) geçtiğini duyumsatır.Estetikten uzaklaşmadan, yalın ve akıcı bir söylemle,
iki canlının sevişmesini kaygısız ve kibirsiz vermesi, verebilmesi Eloğlu şiirinin güzelliğidir.
Sayfa 155 - EverestKitabı okudu
Cancılca
Can Yücel'in aşk algısı da cinselliğin yaşanmasına bağımlı bir işleyiş gösteriyor. "Erotizma" şiirinde aşk, "kulağın tozunda bir
ağustosböceğinin" rahatsız eden bir uyarıcı olarak tanımlanıyor. Bunun sonrasında, bir biçimiyle, biraz tek taraflı algıyla kadın ve
erkek tanımlanıyor. Hemen ardından cinsel gerilim, cinselliğin yaşanması ve sonuçlanması ortaya konuyor. Erkek egemen bir algı bu. Zaten Can Yücel'in şiirinde cinselliğin bencilce yaşandığını, her iki tarafın özde kendi için seviştiğini öne çıkartan bir
yaklaşım var. Cinselliğin yaşanmasının istekli, eylemli iki özne gereksinmesi, Can Yücel bu bakışını pek değiştirmiyor. Aşağıdaki
dizeler, bu konuda yeterince açıklayıcıdır:
Kulağımın tozunda bir ağustosböceği Aşk
-Erkek giyinmek için giyinir
Kadınlar da soyunmak için-
öyleyse kadınların arzuları üzre
Ben bütün kadınları anadan doğma görüyorum...
Apışaramda yeni doğmuş bir kedi
Hiçdurma yalıyor erkekliğimi
Nabzım şakaklarımda atıyor
Bir yaz yağmuru başlıyor
Kan değil akçıl bir dem başlıyor kamışımdan
Ağustosböcekleri hala ötüyor
Şimdi biraz ıslaklar
Sayfa 150 - EverestKitabı okudu
Can Baba'nın Şiirinde Kadın Algısı
* Can Yücel'in argo ve müstehcen sözcükleri gerçek anlamlarıyla kullandığını, bu sözcüklerin erkek egemen kültürün ürünü olduklarını görüp eleştirel davranmadığını saptamak gerekiyor. Bu durum, Can Yücel'in ideolojik açmazı olarak düşünülebilir. Şiirlerinde betimleyici olma isteğinden kaynaklanıyor bu. Örneğin, "Doğru kerhaneye gittim / Kambur bir kadın buldum evlerin birinde" dizeleri, yeterince açıklayıcıdır. Verili ahlakın, feminist ideolojinin şiddetle karşı çıkacağı "kerhane, karı" kavramları gerçek anlamlarıyla kullanılabiliyor. Bu tutum Can Yücel'in kadın karşısındaki konumlanışının açıklaması değil. Böylesine bir dar bakış Can Yücel'e ve şiirine haksızlık olur. Çünkü bütüne bakıldığında, kadının toplumsal algıdaki görüntüsü ortaya konurken, bunda eylemle sınıfsal yapının dayattığı kadın tipi de somutlaştırılmış oluyor. Bu arada, kadının cinsel bir obje oluşunun toplumsal ve bireysel içeriği ortaya konuluyor. Yine romantik duyguların kaynağı olarak görülüyor kadın. Marksizm'in öngördüğü biçimde toplumculuğu benimsemenin bir yansıması olarak da kadının kavga arkadaşı olarak benimsendiği görülebiliyor Can Yücel'in şiirlerinde.
Gökben Derviş
Sayfa 146 - EverestKitabı okudu
"Ne kadınlar sevdim zaten yoktular"
* "Yağmur Kaçağı"nda adı ve soyadı ile gerçek bir kişilik olduğunun altı çizilen Maria Missakian'la da tanışırız. Paris'te yaşayan,
ancak Paris'ten şaire kaçmayı isteyen bir kadındır Maria. Ama bu isteğin gerçekleşmediğini farklı kaynaklarda bulmak mümkün... Attila İlhan, Paris'te kaldığı günlerde Maria'yla bir gönül ilişkisi yaşamış ve birbirlerini çok sevmişler. Bu ilişkide Maria'nın
Türkiye'den Paris'e yerleşmiş Ermeni bir ailenin kızı olmasından kaynaklanan yurt özlemi ağır basmıştır.
Elif Sofya
Sayfa 142 - EverestKitabı okudu
Berk!
"Sen ki İlhan Berk yaşadın iyi kötü // Tanıdın otları böcekleri / acıyı uzun / Gördün ihtiyar Avrupa'yı, çölü / Yürüdün aşkların üstüne / Aldın dersini / İnce uzun biri / Ağaçlara tutuna tutuna yürürdü rüzgarda ,/ Öptüm mü/ eğilip dinlerdim durdu diye soluğu // sonra sen çayırlar ormanlarla karıştığım / beyazım benim / Hala düşer yüzüm // Ya sen ey kağıt gibim / Seninle durdurdum zamanları/ etçim seninle / Büyüdü seninle sessizce şiirim // Yani aşklar ki bir çocuğun yüzü gibidir ve hiç büyümemiş. "
Sayfa 138 - EverestKitabı okudu
Hoş Tilki: Berk.
* İlhan Berk şiirinde aşk kavramının temsili şairin dünyayla, diğer varlıklarla kurduğu ilişkiden farklı değildir. O nedenle poetikasının yansımalarını salt aşk temalı şiirlerinden yola
çıkarak da bulabiliriz. Aşk temasına bu şiir özelinde bakmak/anlamak içinse şairin yaşamöyküsünün belirleyenlerini göz önünde
bulundurmak gereklidir. Annenin imgeleminde yer alma biçimi, karşı cins algısına dair ilk modelleri, baba kavramının hem bir rakip hem bir eksiklik biçiminde ama büyük ölçüde yoksunluk olarak zihinde yer etmesi, tüm bunlar eksiğini arayan insanın karşıtıyla bütünleşme arzusuna dair çabasını anlamamız için önemlidir.
"Karaydım ben üzümler gibiydim annem ki beyazdı. / Yatırlarla yatar kalkar beyazlığı belki de bundandı. / Biz seninle atları görmeye gider eteklerin açılır düzelmek bilmezdi. / Ben her şeyi bırakır yalnız sana bakardım sadece / Sen pazartesi hamağında bütün gün sakız çiğnerdin fena olurdum."
Asuman Susam
Sayfa 135 - EverestKitabı okudu