Gümüş Kurşun: Enron'un İnanılmaz Yükselişi ve Önlenemeyen Çöküşü
Peter ElkindSözler ve Alıntılar
1998 yılına gelindiğinde Enron, Kuzey Amerika'nın en büyük enerji taciri olmuştu. Gelinen noktada trading yani gaz alım-satımı şirketin ana faaliyeti olmuştu. Artık şirketin yeraltından gaz çıkarmasına ihtiyacı kalmamıştı.
Sayfa 175 - Scala Yayıncılık, çev. Canan FeyyatKitabı okudu
Enron'u bu kadar önemli yapan neydi peki? Her şeyin ötesinde ABD'ni yabancı petrole bağımlılıktan kurtaran doğalgaz değil miydi? Hava kirliliğinin kontrol altında tutulmasını doğalgaz sağlamıyor muydu? Evet, doğalgaza giderek daha fazla bel bağlamak Enron'un işine yaramıştı.
Sayfa 147 - Scala Yayıncılık, çev. Canan FeyyatKitabı okudu
Yıllar boyunca beyan edilen kârlardan dolayı Wall Street analistleri ve enerji sektörünü takip eden kurumsal yatırımcılar büyülenmişti. Ve şirketi bildikleri tek yolla ödüllendiriyorlardı. Hisse senedi alarak. 1990-1995 yılları arası Enron hisse senedinin fiyatı üçe katlanmıştı. Yatırımcılar bir hisse senedine aşık olduklarında, her hatayı affederler. Analistler de potansiyel sorunları görmezden gelirler ve yönetimin her söylediğini kabul ederler.
Enron için hisse senedi fiyatının sürekli yükselmesi önem arz ediyordu. Çünkü yönetim kurulu ve üst düzey yöneticilere maaş dışında verilen en büyük yan hak hisse senediydi. Bu sayede üst düzey yöneticiler işten ayrılırken bu hisseleri satarak zengin oluyordu. Ayrıca sıradan çalışanlar ve birçok yatırımcı emeklilik parasını Enron hissesine yatırıyordu. Hisse fiyatının düşmesi demek bu insanların emeklilik ikramiyesini kaybetmesi demekti.
Sayfa 143 - Scala Yayıncılık, çev. Canan FeyyatKitabı okudu
Enron'daki yozlaşmayla ve bu yozlaşmanın getirdiği kötü gidişat ile ilgili verilecek bir çok örnek var. Örneğin; finanstan sorumlu genel müdür yardımcısının finansı bilmiyor olması. Şirketi denetleyen Arthur Andersen firmasından 86 kişinin işe alınması. Şirkete ait özel uçakların genel müdür Ken Lay'in ve ailesinin kullanımına tahsis edilmesi. Şirket çalışanlarının alt şirketler üzerinden şirketi dolandırması. Kendi akrabalarının kurdukları şirketlerin Enron ile iş yapması. Sekreterlerle yaşanan ilişkiler. Striptiz kulüplerine ve çeşitli etkinliklere harcanan paralar. Şirketten ayrılan üst düzey yöneticilere verilen yüksek tazminatlar ve hisse senetleri.
Sayfa 227 - Scala Yayıncılık, çev. Canan FeyyatKitabı okudu
İş dünyasında yerleşmiş bir deyiş vardır: "Bir şirketin en iyi anlaşmaları, aslında hiç yapmadığı anlaşmalardır." Oysa tanımı itibariyle işi anlaşma yapmak olan Enron'da bu deyişe hiç yer yoktu. "Kurum kültürü içinde öyle bir yapı yerleşmişti ki bir anlaşmaya hayır demeniz imkansızdı.
Sayfa 186 - Scala Yayıncılık, çev. Canan FeyyatKitabı okudu
Enron, muhasebe defterlerini piyasa değerine göre güncelliyordu. Bundan dolayıdır ki; denetim şirketleri tarafından denetlenirken birçok karışıklık yaşanıyordu. Rakamları anlamak gitgide zorlaşıyordu. Mali tablolara yeni bir terim eklenmişti: "Tanımlanmış, ancak realize olmamış kazanç" Bir başka deyişle, Enron, kazançları deftere işliyor, fakat işlenen para kasaya girmemiş oluyordu. Tahmin edilen kazanç ilerleyen yıllarda gerçekleşirse o zaman defterler tutuyordu. Peki ya tahmini tutturamazlarsa?
Sayfa 82 - Scala Yayıncılık, çev. Canan FeyyatKitabı okudu
Hedging işlemi eski bir finans tekniğidir. Ve tam olarak kelime anlamını içerir: "Riski dengelemek." Diyelim ki petrolün fiyatı varil başına 20 dolar ve siz müşterinize gelecek iki yıl boyunca bu fiyattan satmaya söz verdiniz. Yani açığa petrol satmış bulunuyorsunuz. Henüz elinizde petrol yok, vadesi geldiğinde müşterinize petrolü teslim edeceğinize dair taahhütte bulundunuz. Eğer vade tarihine kadar petrol fiyatı düşerse durumunuz iyidir; çünkü teslim tarihi geldiğinde düşük fiyattan alıp anlaşmış olduğunuz yüksek fiyattan satarak kâr etmiş olursunuz.
Tabii ki bu riskli bir işlemdir. Çünkü petrol fiyatının düşeceğine dair olan tahmininizde yanılabilirsiniz de. Eğer fiyat teslim tarihinde yükselmişse; yüksek fiyattan alacağınız için anlaştığınız fiyat düşük kalacak ve zarar edeceksiniz. İşte Enron, gaz piyasasında fiyatı etkileyecek kadar büyük bir oyuncu olduğu için ileri tarihli fiyatı manipüle edebiliyor ve bundan da yüksek kazançlar elde edebiliyordu.
Sayfa 75 - Scala Yayıncılık, çev. Canan FeyyatKitabı okudu