İslam'da Şehir ve Mimari
Turgut CanseverEn Beğenilen İslam'da Şehir ve Mimari Gönderileri
En Beğenilen İslam'da Şehir ve Mimari kitaplarını, en beğenilen İslam'da Şehir ve Mimari sözleri ve alıntılarını, en beğenilen İslam'da Şehir ve Mimari yazarlarını, en beğenilen İslam'da Şehir ve Mimari yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Mimarî, insanın çevresini biçimlendirme çabasının ürünüdür.
Ailenin yapısı, çocukların eğitimi, kültürel amaçlar, yaşlılara saygı ve mahremiyet şuuru, bir Müslüman evinin planimetrik organizasyonuna yansır. Bir evin mahremiyeti ile mahfuz ve mahrem bir mekân olarak ev anlayışı birbiriyle ilişkili ifadelerdir.
Ne isterseniz yapınız, her yaptığınız şey mutlaka inancınızın tam bir inikâsı (yansıması) olacaktır.
Batı kültürünün herhangi bir
döneminde Müslüman tevazuuna benzer bir
ifade bulmak çok zordur
İslam Şehir Kültürüdür
“Kültürümüz tarım kültürüydü; dolayısıyla
Türkler şehir kurmayı bilmiyorlardı” şeklinde
yorumlar yapılmaktadır. Bu yoruma
katılmıyorum. Tamamen şehir kültürüydü İslâm
kültürü. İnsanlar arasındaki münasebeti insanlar
kendileri düzenliyorlardı. Bu şehir Paris ve
Hıristiyan Ortaçağ şehirleri gibi tabiattan kopuk
değildi. Tabiatla bütünleşmiş bir şehrin
kültürüydü; bu bakımdan da ne orman
ortasındaki evlerden oluşan Orta Avrupa yeni
yerleşmeleri, ne Amerikan şehirleri gibi ağacın
içerisine gömülmüş yapılardan oluşuyordu.
Allah’ın yarattığı tabiatla insan elinin meydana
getirdiği ürünün dengesinden oluşuyordu İslâm
şehri.
Tabiatın içerisinde kaybolduğunuz zaman
sorumluluklarınızdan bir kısmını terk edersiniz.
Halbuki Osmanlı ve İslâm şehirleri tabiatı içine almakla beraber her ağaca, her çalı parçasına,
her çiçeğe yüce bir değer kazandıracak şekilde
insanın dünyayı nasıl güzelleştirdiğinin
ürünlerini vermiştir. Bu bakımından insanlık
tarihinde benzeri çok az görülen ve bu kadar
yaygın olarak hiçbir örneği olmayan bir
üründür.
Şehir; insanın, hayatını düzenlemek üzere meydana getirdiği en önemli, en büyük fizikî ürün ve insan hayatını yönelten, çerçeveleyen yapıdır.
Batı kültüründe ve İslam nazarında sanat
Son on asırlık Batı kültüründe sanat eseri,
kilise ve diğer güçler adına, insanı bilinçsizce
yönlendiren, sürükleyen bir telkin ve kandırma
aracı olarak kullanıldı. Tasvirci sanat, genellikle
tasvir ettiğini yüceltmek, sevdirmek veya
küçültmek gibi etkileri beraberinde getirir.
Böylece kişinin bilinçle karar verme hakkı yok
olur. Bu etki Batı kültürünün temel niteliğidir.
Oysa bütüncü, tezyînîci, strüktüralist yaklaşımda
sanat eseri bu telkini yapmaz ve yapmak
imkânından da mahrumdur, yalnızca insanın
yaşadığı dünyayı güzelleştirmeye yöneliktir. Bu
durumda insan güzelleştirme eylemine katılmak
hak ve sorumluluğundan başka, hayatının diğer
kararlarında kısıtlanmamıştır. Tersine, tam
bağımsız ve hürdür. İslâm dünyasında görülen
çevrenin sadeliği, insanî ölçüsü, tevazuu, geçiciliği, güzelliği, insanı sürükleme iddiasında
olmaması, yukarıda sözü edilen temel görüşün
ürünüdür.
Osmanlı'da evler
Evlerin küçük ölçüsü tabiatı, ağaçları, toplum
inancının timsali olan camileri ve şehrin önemli
yapılarını, ufku, dağları ve insanları yüceltir.
Evler genellikle tek katlıdır. Zemin seviyesi iç
avlunun devamı olarak boş bırakılmıştır; ev
birinci katta yer alır.
Gayrî maddilik
İnsan eserinin sınırlılığı (satıh ve hudutları)
kullanılan malzemenin gerçek maddî tabiatını
reddetmeden, ona insan ürünü olmaktan doğan
nitelikler (sunîlik) ve dolayısı ile immateryel
(gayri maddî) bir ifade kazandırır. Parıldayan
çini satıhlar veya kesin satıhlar meydana getiren
duvar dokuları vs buna örnek olarak verilebilir.
Bu immateryellik tezyînatçı (güzelleştirici) tavrın
hem bir parçası, hem de sonucudur.
İmmateryellik, tezyînîcilik sanat ürününün insan
ile ilişki biçimini de belirler.