"Öte yandan Şark Meselesi'nin coğrafi bir tanımlama olduğu da bir gerçektir. Bu açıdan bakıldığında, Batı ve Orta Avrupa'nın doğusundaki siyasi problemleri çözme girişimleri ve mücadele sürecidir. Bu bağlamda Şark Meselesi; Avrupalı devletler için Osmanlı coğrafyasını paylaşım manevraları, Rusya için güneye, sıcak denizlere inme çabası, Slavlar ve Rumlar için bağımsızlık mücadelesi ve Osmanlı Devleti için ise var olma kavgasıydı.
Sayfa 31