Kelam Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme
Jacobus ErasmusKelam Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme Gönderileri
Kelam Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme kitaplarını, Kelam Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme sözleri ve alıntılarını, Kelam Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme yazarlarını, Kelam Kozmolojik Argümanı: Yeni Bir Değerlendirme yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"İlk Neden evreni niçin daha önce yaratmadı?” sorusuyla karşı karşıya kalındığında belirleme ilkesi, Gazzâlî'nin, İlk Neden'in evreni belirli bir sonlu zaman önce yaratmak için ezelde irade ettiği yanıtını vermesini sağlar.
Gazzâlî'ye göre evrenin yokluğu ve varlığı eşit derecede mümkündür. Benzer şekilde, bir zamanda yaratma ve başka bir zamanda yaratma eşit derecede imkân dâhilindedir (al-Ghazālī 2013:105). Buna göre, İlk Neden, belirli bir sonlu zaman önce evrenin varlığını gerçekleştirmeye karar vermiş olmalıdır. Ancak, sadece hür irade ile donatılmış bir şahsî fàil, iki eşit veya benzer olasılıklar arasında karar verme kapasitesine sahiptir.
Gazali [İslam filozoflarını] o kadar net ve o kadar iyi bir şekilde açıkladı ki, felsefi fikirleri filozof olmayanlar için de erişilebilir hâle getirdi. ... Gazzâli'den sonra hiçbir yetkin İslam kelâmcısı, Gazzâlî'nin eleştirdiği felsefi teorilerin ayrıntılı bir şekilde tartışılmasından kaçınmadı. Kelâm bundan sonra, daha önce hiç olmadığı kadar felsefi teorilerle mezc oldu
2. Bir sonsuzun diğer sonsuzdan daha büyük olması imkansızdır.
3. Dolayısıyla evren sonsuz değildir.
Philoponus'un bilfiil sonsuzun imkânsızlığına dayanan ilk argümanını özetlemek için aşağıdaki önermeleri kullanabiliriz:
1. Eğer evren ezelî ise insan, bitki, hayvan gibi fiilen sonsuz sayıda fiziksel varlık ya aynı anda var olur ya da ardı ardına varlığa gelir.
2. Sonsuz sayıda şey aynı anda aktüel olarak var olamaz, çünkü
(a) Bu önerme Aristoteles tarafından kanıtlanmıştır.
(b) Bu önermenin doğru olduğu konusunda herkes hemfikirdir. (c) Bu önerme apaçıktır.
3. Gerçekte bilfiil sonsuz sayıda şey art arda var olamaz, çünkü (a) İlk argüman
(i) Gerçekte sonsuz sayıda şey art arda varlığa gelebiliyorlarsa aynı anda da var olabilirler.
(ii) Yukarıda tartışıldığı gibi, aktüel olarak sonsuz sayıda şey aynı anda var olamaz.
(iii) Bu nedenle, fiilen sonsuz sayıda şeyler art arda varlığa gelemez. (b) İkinci argüman
(i) Aktüel sonsuz art arda ortaya çıktıysa aktüel sonsuz kat edilmiştir. (ii) Gerçek bir sonsuz, doğası gereği kat edilemez.
(iii) Bu nedenle, gerçek bir sonsuz ardışık olarak varlığa gelemez.
4. Dolayısıyla evren ezelî değildir.
Philoponus'un ilk argümanının aktüel sonsuzluğa izin vermediğini, çünkü herhangi bir aktüel sonsuzun var olabileceğini reddettiğini söylemeye gerek yok. Philoponus'a göre, varlığa gelen ve yok olan şeylerin aktüel sonsuz bir dizisi bile var olamaz. Bu onun, hepsi aynı anda var olmayan bireylerin oluşturduğu ardışık bir sonsuz dizi olasılığını reddetmesinde görülür. Böylece aktüel sonsuzun -hem eşzamanlı sonsuz hem de ardışık sonsuz- varlığı imkânsızdır.
Allah Hakkında Bilinemezliğin İmkansızlığı
"Aşkın Tanrı hakkında hiçbir şey bilemeyiz", ancak bu iddianın kendisi de aşkın Tanrı hakkında bir bilgi iddiasına muhtevidir.
Daha net terimlerle ifade etmek gerekirse kelâm kozmolojik argümanını şu üç iddiayı kanıtlamaya çalışan kozmolojik argüman türü olarak tanımlayabiliriz: (i) Evren varlığa gelmiştir, (ii) evrenin varlığı için bir neden ya da yeterli açıklama vardır ve (iii) bu neden ya da yeterli açıklama ya aşkın zat olan (personal) bir varlıktır (başka bir ifade ile Tanrı), veya aşkın bir zata (başka bir ifadeyle Tanrı'ya) dayanmaktadır.