Roma İmparatorluğu’ndan sonraki Avrupa tarihini anlamak için çok yararlı bir özet. Bazı kısımları kafa karıştırıcı olabilen tarihin bu parçasını, tam da bu nedenle anlaşılır olmaya özen göstererek (ve kıtanın baba devletlerine ağırlık vererek) anlatmış. Anahatlarıyla, şablonlarla, çizimlerle, ayrıntılara nasıl dalacağını iyi seçerek… Kafamı meşgul eden birtakım sorulara kitap sayesinde cevap bulabildim.
Yazara göre Avrupa tarihini şekillendiren başlıca üç unsur var: Antik dünyanın mirası, Kilise ve Cermen istilaları. Bunlara daha sonra dinî bakışta yaşanan değişimler, ticaretle bütünleşen keşif tutkusu, burjuva sınıfı ve Sanayi Devrimi ekleniyor. Bin yılı aşkın bir zamana yayılan bu gelişmelerin yavaş, sancılı ve her yerde standart bir biçimde olmayarak vuku bulduğu malûm…
Kilit nokta ise, bana göre, güç sahibi hiçbir tarafın diğerine tam olarak üstünlük sağlayamayacağını nihayet (büyük savaşlardan sonra) anlaması ve az - çok bir uzlaşma geleneğinin ortaya çıkması. Buna bağlı olarak da, var olan enerjinin dünyevî meselelerde rekabet etmeye harcanması.
