Köhnə Bakı
Hüseynqulu SarabskiAzerice
“Köhnə Bakı”da Azərbaycanın opera müğənnisi (lirik tenor), aktyor, rejissor, pedaqoq, teatr xadimi, xalq artisti (1932), Azərbaycanın professional musiqi teatrının banilərindən biri Hüseynqulu Sarabskinin (20 mart 1879, Bakı — 2 fevral 1945, Bakı) inqilabaqədərki Bakı haqqında xatirələri verilib. XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində xurafata yuvarlanan digər bölgələr kimi paytaxt Bakı şəhəri də xalqı zülmü altında saxlayan fırıldaqçı din xadimlərinin, çar qulluqçularının, şəhər qoçularının və digər feodal ünsürlərin yazılmamış qanunları ilə idarə olunurdu. Daim təqib və təhqir edilən maarifpərvər, ziyalı insanlarsa bu cəhalətlə mübarizə aparmaqda aciz idi. “Köhnə Bakı” kitabında əsasən o vaxtkı adət-ənənə və oyunlar haqda geniş məlumat əks olunub. Bu kitab Azərnəşrin 1939-cu ildə çap etdiyi “H.Q.Sarabski. Köhnə Bakı” kitabının tam mətni əsasında nəşrə hazırlanıb.
Türkçe
Hüseynqulu Sarabski'nin Devrimi (20 Mart 1879, Bakü - 2 Şubat 1945, Bakü) Bakü ile ilgili hatıralar verildi. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında önyargılı olan diğer bölgeler gibi, başkent de halkını baskı altında tutan yazılı olmayan din adamları, din adamları, şehir muhafızları ve diğer feodal unsurlarla yönetildi. Sürekli olarak zulüm gören ve hakaret edilen aydınlanmış, eğitimli insanlar bu cehalete karşı çaresizdi. "Eski Bakü" kitabı o zamanın gelenekleri ve oyunları hakkında geniş bilgi içermektedir. Bu kitap, 1939'da “HQSarabski” başlıklı Azernesh tarafından yayınlandı.
144 sayfa · İlk Yayın Tarihi: 2006
Yorumlar ve İncelemeler
·
Puan vermedi
Hüseynqulu Sarabski 1879-cu ildə Bakının İçərişəhər adlanan hissəsində dənizçi ailəsində anadan olmuşdur.
Kitabın əvvəlində əsasən müəllif (Hüseynqulu Sarabski) haqqında məlumatlar qeyd olunub.
Hüseynqulu Sarabski Bakıda İçərişəhərdə doğulduğu üçün kitabda Bakının,İçərişəhərin keçmişi,adət-ənənələr,əsas yer tutur.Novruz bayramının isə köhnə Bakıda tamamilə maraqlı və fərqli keçirilməsi,fərqli-fərqli oyunlar kitabın əsasını təşkil edir.
Əminəm ki,oxuyan hər kəs üçündə maraqlı olacaq. 
Köhnə Bakı
Yazar Hakkında
Hüseynqulu SarabskiYazar · 2 kitap
Azerice
Azərbaycanın Xalq Artisti, görkəmli aktyor, opera müğənnisi, rejissor, pedaqoq, tanınmış teatr xadimi Hüseynqulu Sarabskinin XX əsr milli musiqi mədəniyyətimizin tarixində özünəməxsus yer tutan sənətkarlardandır.
Professional musiqi teatrının banilərindən biri olan Hüseynqulu Sarabskini səhnəmizin əfsanəvi Məcnunu adlandırırlar. Sənətə Şərqin və Azərbaycanın ilk operası, dahi Üzeyir Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” zirvəsindən başlayan sənətkar bütün ömrünü bu zirvənin məsuliyyətini və ucalığını dərk edərək yaşayıb, sənətinə, peşəsinə vurğunluğu ilə nəsillərə nümunə olub. Səhnədə olduğu 30 ildən artıq bir müddətdə Məcnun rolunu 400 dəfə ifa edib.
1879-cu ildə Bakıda kasıb bir ailədə doğulan, gözəl səsə malik olan Hüseynqulu uşaqlıqdan musiqiyə böyük həvəs göstərirdi. Görkəmli sənətkarın Sarabski təxəllüsünü götürməsinin maraqlı tarixçəsi var. 12 yaşında olarkən ilk dəfə həvəskarların ifasında “Xan Sarabi” adı ilə tamaşaya qoyulmuş Mirzə Fətəli Axundzadənin “Sərgüzəşti-Vəziri-Xani-Lənkəran” komediyasına baxır. Əsl soyadı Rzayev olan Hüseynqulunun sonralar götürdüyü səhnə təxəllüsü-Sarabski də tamaşadan aldığı güclü təəssüratla bağlıdır.
Hüseynqulu Sarabski teatra çətin bir dönəmdə gəlmişdi. Ancaq o, teatra, aktyorluq sənətinə qarşı çıxanların tənəsinə, hədə-qorxularına baxmayaraq öz arzularına doğru inamla irəliləyirdi. Onun teatra gəlməsində, tanınmış ziyalılardan Nəriman Nərimanovun, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin, Rəhimbəy Məlikovun, Hüseyn Ərəblinskinin, Cahangir Zeynalovun və başqalarının böyük rolu olub.
İlk dəfə 1902-ci ildə Nəriman Nərimanovun “Dilin bəlası” pyesində Rəsul rolunu ifa edən Hüseynqulu sonralar teatr səhnəsində Mirzə Fətəli Axundovun, Nəcəf bəy Vəzirovun, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin dram əsərlərində bir sıra müxtəlif xarakterli obrazlar yaradıb.
O, Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş Şekspirin, Heynenin, Şillerin, Qoqolun əsərləri əsasında hazırlanmış tamaşalarda da çıxış edib. Məhz Henrix Heynenin “Əlmənsur” pyesində ərəb səyyahının rolunda çıxış edərkən oxuduğu “Hicaz” muğamı onun Azərbaycan mədəniyyətinin yeni bir aləminə – musiqili-teatra, operaya gətirir.
Məhz bu tamaşa zamanı Sarabski o zamanlar Azərbaycanın və Şərqin ilk operası olan “Leyli və Məcnun” üzərində işləyən Üzeyir Hacıbəylinin diqqətini cəlb edir. Məcnun rolu Hüseynqulu Sarabskiyə böyük şöhrət qazandırır. Bu roldan sonra bir vaxtlar teatra “oyunbazlıq” kimi baxanların Sarabskiyə qarşı olan münasibəti dəyişir.
Dünya opera sənətinin unikal bir səhifəsi olan Şərqin və Qərbin musiqi teatr ənənələrinin kəsişdiyi muğam operasının tarixini Hüseynqulu Sarabskisiz təsəvvür etmək mümkün deyil. O, Üzeyir Hacıbəylinin opera və operettalarında – Kərəm (“Əsli və Kərəm”), Şeyx Sənan (“Şeyx Sənan”), Şah Abbas (“Şah Abbas və Xurşidbanu”), Söhrab (“Rüstəm və Söhrab”), Sərvər (“O olmasın, bu olsun), Mərcan bəy (“Ər və arvad”), Əsgər (“Arşın malalan”), Müslüm Maqomayevin “Şah Ismayıl”ında Şah İsmayıl, Zülfüqar Hacıbəyovun “Aşıq Qərib”ində Aşıq Qərib rollarının ilk ifaçısı olub.
H.Sarabski həmçinin, bir sıra publisistlik əsərlərin müəllifidir. Bütün gücünü Azərbaycanda teatrın inkişafına həsr etmiş bu insanın həyat xatirələri “Köhnə Bakı” kitabında əksini tapıb.
Türkçe
Azerbaycan Halk Sanatçısı, önde gelen aktör, opera sanatçısı, yönetmen, eğitimci ve tanınmış tiyatro işçisi Huseynqulu Sarabski, 20. yüzyılın ulusal müzik kültürü tarihinin önde gelen sanatçılarından biridir.
Profesyonel müzikal tiyatronun kurucularından biri olan Hüseynqulu Sarabsky, sahnemizdeki efsanevi Majnun adını aldı. Doğu ve Azerbaycan’da ilk operası olan sanatçı, Uzeyir Hacıbeyli’nin “Leyli ve Majnun” dehasıyla başlamış ve bu zirvenin sorumluluğunu ve ihtişamını gerçekleştirerek hayatını sürdürmüş ve nesiller için bir örnek olmuştur. Majnun rolünü 30 yıldan fazla süredir 400 defa oynadı.
1879 yılında Bakü'deki fakir bir ailenin güzel sesiyle dünyaya gelen Hüseynqulu, çocukluğundan beri müziğe büyük ilgi duydu. Ünlü sanatçı, Sarabski takma adını almanın ilginç bir geçmişine sahip. 12 yaşındayken, ilk kez amatörler tarafından sahnelenen Mirza Fatali Akhundzade'nin "Adventure-Waziri-Khani-Lankaran" adlı bir komedi izliyordu. Asıl soyadı Rzayev'in Husseinulu olan sahne takma adı, Sarabski'nin gösteriden aldığı güçlü izlenimle de ilgilidir.
Hüseynqulu Sarabski zor bir zamanda tiyatroya geldi. Ancak tiyatroya ve oyunculuk yapanların trajedisine ve korkutmasına rağmen, hayallerine hala güveniyordu. Ünlü aydınlar Nariman Narimanov, Abdurrahim bey Hagverdiyev, Rahimbey Malikov, Hüseyn Arablinsky, Jahangir Zeynalov ve diğerleri tiyatroya gelmesinde büyük rol oynadılar.
Nariman Narimanov'un 1902'de "Dilin Trajedisi" oyununda rolünü oynayan Hüseynqulu, daha sonra Mirza Fatali Akhundov, Necef Bey Vazirov ve Abdurrahim Bey Hagverdiyev'in çarpıcı eserlerinde birçok farklı karakter yarattı.
Ayrıca Shakespeare, Heinen, Schiller ve Gogol'un eserleri üzerine yapılan oyunlarda sahne aldı. Bu, Almansur oyunda bir Arap gezgin rolünde Henrik Heinen tarafından oynanan Hijaz'ın, kendisini Azerbaycan'ın yeni bir kültür dünyasına getirdiği - müzikal tiyatro ve opera.
Bu performans sırasında Sarabski daha sonra Azerbaycan ve Doğu'nun ilk operası olan “Leyli ve Majnun” üzerinde çalışan Uzeyir Hacıbeyli'nin dikkatini çekti. Majnun'un rolü Hüseyngulu Sarabsky için harika. Bu rolden sonra, bir zamanlar tiyatroyu “kumar” olarak görenlerin Sarabsky'ye karşı tutumlarını değiştiriyor.
Huseynulu Sarabski'siz Doğu ve Batı'nın müzikal geleneklerini kesişen, dünya operasının eşsiz bir sayfası olan mugam operanın tarihini hayal etmek imkansız. Uzeyir Hacıbeyli'nin opera ve operetlerinde - Keram ("Orijinal ve Kerem"), Şeyh Sanan ("Şeyh Sanan"), Şah Abbas ("Şah Abbas ve Hurshidbanu"), Sohrab ("Rustam ve Sohrab") sahne aldı. Olduğu gibi), Marjan Körfezi ("Karı koca"), Asker ("Arshin Malalan"), Müslüman Magomayev'in "Şah İsmail" deki Şah İsmail ve Zulfugar Hacıbeyov'un Aşig Karib'in ilk rolü.
Aynı zamanda birçok yayıncının eserinin de yazarıdır. Azerbaycan'da tiyatronun gelişimine adanan bu adamın anıları "Eski Bakü" kitabında yansıtılıyor.
