Kürtler - 1 Gönderileri
Kürtler - 1 kitaplarını, Kürtler - 1 sözleri ve alıntılarını, Kürtler - 1 yazarlarını, Kürtler - 1 yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Takriri Sükun kanunun çıkarılmasından sonra, bölgeye yapılması düşünülen harekata yönelik hukuki hazırlıklar 1932 yılına dayanmaktadır. 1934 yılında, Meclis'te görüşülerek kabul edilecek olan 2510 sayılı "İskan Kanunu"; 2 Mayıs 1932 tarihinde "1/335 numaralı İskan kanunu layihası ve İskan muvakkat encümeni mazbatası” başlığıyla
alan yayıncılıkKitabı okudu
Dönemin İktisat Vekili Celal Bayar, 1936 yılında doğuya yaptığı bir inceleme gezisinden sonra 69 sayfalık bir "Şark Raporu" hazırladı. Bu raporda, bölgede yapılması gereken uygulamalara ilişkin olarak şu görüşler yer almaktaydı:
"Şark'ta bugün için dahi tamamen yerleştiğimiz iddia olunamaz, İstinad edeceğimiz (dayanacağımız) en mühim kuvvet ordumuz ve jandarmamızdır. Doğu illerinde hakimiyet ve idare bakımından göze çarpan bariz bir hakikat vardır; Şeyh Sait ve Ağrı isyanlarından sonra Türklük ve Kürtlük ihtirası karşılıklı şahlanmıştır. İsyan edenleri tenkil etmek için şiddetin manası anlaşılır ve yerindedir. İsyandan sonra, fark gözetmeksizin idare etmek de bundan ayrı ve mutedil bir sistemdir."
alan yayıncılıkKitabı okudu
Dersim tedibi hazırlık raporunda "Askeri hazırlıklar" ele alınmakta ve şu görüşlere yer verilmektedir:
"1- Kaza kaymakamlarına ve nahiye müdürlüklerine muvakkaten (geçici olarak) zabit tayini (verilecek talimat dahilinde askeri tetkikat yapmak maksadı ile)
2- Mücavir kıtanın (yakınlardaki askeri birliklerin) tatbikatı ve atışları Dersim içinde yapılmalıdır.
3- Tayyarelerin talim uçuşları Dersim üzerinde yapılmalıdır. Ve bu münasebetle tayyareden resimler alınmak muvafık (uygun) olur.
4- Harekata iştirak edecek kıtaat zabitanının kadro seyehatları, E.H. seyehatları Dersim içinde yapılmalıdır. Bu esnada Dersimlilerin harekat zamanında sığınması muhtemel mağaralar görülmelidir. Arazi, mevazi (mevziler) yollar ve sular tetkik edilmelidir. Bu hazırlıklar aynı zamanda Dersimlilerin muhitinde bulunan Türk köylerine vaki olacak akın ve tecavüzlerini de tahdit eder. Dersimli suçlunun yakalanmasını ve suç yapan köy veya mevkide silah toplanmasını mümkün kılar.
5- Harekat için elzem olan yol ve köprü ihtiyaçları ve noksanları tespit ve zaruri olan aksam temin olunmalıdır."
alan yayıncılıkKitabı okudu
İlk etapta, bölgede devlet denetiminin temelini oluşturacak yol yapımına başlanacaktır. Reislerden ayrılmış Dersimlileri, çevredeki topraklı yerlere toplamak ve onlara toprak vererek hem tarımla hem de ticaretle uğraşmalarını sağlama işi de ikinci yılın planları arasındadır. Bütün bunların yanı sıra devlet resmi ideolojisini yaymak için de okullar açmalıdır:
"Dersim'de açılacak mekteplerle istikbalin Dersimlilerini bugünden daha medeni, yumuşak hale getirmek ve Türklüğe yaklaştırmak ve kendilerinin aslen Türk olduklarını öğretmek lazımdır. Mektepler vasıtası ile Türk lisanı Dersim'de temin edilmelidir. Bu maksatla bidayette (başlangıçta) Plümer (Pülümür), Mazgirt ve Hozat'ta birer ilk mektep açmak ve buralara mefkureli (idealist) muallimler tayin etmek lazımdır,"
Üçüncü yıl yapılması düşünülenler ise artık devletin varlığının tamamen pekiştirilmesine yönelik çalışmalardır. Bunun için de yine yol yapımına ve ticaretin geliştirilmesine önem vermek başta gelmektedir.
alan yayıncılıkKitabı okudu
Mülkiye Müfettişi Hamdi Bey'in bölgeye ilişkin hazırladığı ve İçişleri Bakanlığına sunduğu 2 Şubat 1926 tarihli raporunda dediği gibi; "Dersim, Cumhuriyet hükümeti için bir çıbandır. Bu çıban üzerinde kesin bir ameliye yapmak ve elim ihtimalleri önlemek, memleket selameti bakımından mutlaka lazımdır."
alan yayıncılıkKitabı okudu
Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, Ağrı ve Oramar isyanlarından sonra, doğu illerinde yaptığı incelemelerden sonra, Erzincan’a ilişkin gözlemlerini Başbakanlık ve İçişleri Bakanlığına bir rapor olarak sundu. 18 Eylül 1930 tarihli bu raporda şu saptamalar yer alıyordu:
"1. Erzincan ilindeki incelemelerim sırasında ekonomiyi önemli
alan yayıncılıkKitabı okudu
Nasturi İsyanında yapılacak "Tedip" (yola getirme) harekatı öncesinde, Genelkurmay Başkanlığı gelişmeler hakkında 13 Ağustos'ta Başbakanlığa şu bilgileri verdi:
"....4-Erzak ve cephane idhaları ile uçakların uçuş hazırlığı tamamlandıktan sonra, kıtalar bulundukları yerden hareket ettirilecek ve o bölgede, o zamana kadar birlikte hareket yapmaları için nakden fedakarlıkla elde edilebilecek Çölemerik, Beytüşşebab, Gılıgoyan, Şırnak ve Cizre bölgesindeki Kürt aşiretleri kendi reisleri komutasında ve bu reislerin maiyetinde bölgenin özelliklerini bilen ve her bakımdan güvenilir subaylar ile küçük müfrezeler verilerek, Nasturi bölgesine saldırılacak, kıtalar ise yardımcı kuvvet olarak bunları takip edecektir. Harekata Beytüşşebab ve Hodriş ile güneyindeki kıtalara Nasturilerin bulunduğu bölgeye kuzeybatı ve batıdan girmek suretiyle başlanması düşünülmektedir...."
alan yayıncılıkKitabı okudu
Koçgiri ayaklanmasında etkin rol oynayan Veteriner Doktor Nuri Dersimi (Baytar Nuri) bu konuya, "Türk kuvvetlerinin teçhizat ve sayı üstünlüğü" gerekçesinin dışında şu açıklamayı getirmektedir:
"Kürt milletinin içtimai kurumunun ekseriyetle aşiret şeklinde bulunması, aşiretler arasındaki husumet ve ademi ittihat, kurtuluş savaşları için gereken birlik ve ahengi baltalamıştı. Orta halk tabakasının noksanlığı dolayısıyla da, aşiret reisleri kolaylıkla düşman devlet tarafından kazanılabilmişti. Din ve mezhep ihtilafları dolayısıyla Kürtler arasında mevcut itimatsızlığı izaleye muktedir münevver kitle henüz matlup bir yeküne baliğ olmamıştı."
alan yayıncılıkKitabı okudu
Koçgiri olayları "sert" bir şekilde bastırılırken, uygulanan yöntemler de meclisle sert tartışmalara neden oldu. Türkiye Büyük Millet Meclisinin 4 Ekim 1337 (1921) günlü oturumunda Erzincan Milletvekili Emin Bey, Nurettin Paşa'nın uygulamalarını şöyle eleştirmektedir:
"Asi diyoruz ve üzerine kuvvei askeriye sevk ediyoruz. Onlar hükümetin tekmil metalibini kabul etmiş bulunuyorlar. Nurettin Paşa'nın ben bunları çenber içine aldıktan sonra Hükümetin tekalifini daha taşdit edeceğim diyerek, çenber altına aldım diyor ve tuttuğunu öldürmeye, ırzlara geçmeye, namuslara taarruz etmeye kalkıyor. Rica ederim hanginiz bu fecayi karşısında sabredebilirsiniz? Buna üç yaşındaki çocuklar bile tahammül edemezler ve böyle bir şeye maruz kaldığınızda rica ederim, nasıl karşınıza çıkanlara kurşun atmazsınız? Bu suretle beş milyon, on sekiz milyon liralık servet mahvolmuştur. Bu paraları tamamile gitmiştir. Ben ispata hazırım; otuz bin mevaşiyi Osman Paşa götürmüştür. Refahiye'de bir arkadaşım vardır, onu işhad ederek yirmi sene evvel buraya tavattun etmiş, teehhül etmiş bir Türk, servetine tama edilerek, karısı cebren alınmış ve sen Alevisin diyerekten herif emval ve emlaki yağma edildikten sonra öldürülmüştür. Efendiler; dünyanın hangi yerinde böyle bir hareket görülmüştür ki, babasını bir evladın elinde bir ip, diğer evledın elinde bir ip olarak çekilerek tam altı saat zarfında bu suretle feciane öldürülmüştür? Rica ederim efendi sen bu vaziyet karşısında asi olmaz mısın?"
alan yayıncılıkKitabı okudu
13 Mart 1921 tarihinde alınan Vekiller Heyeti Kararı'yla Merkez Ordusu Komutanı Nurettin Paşa "ayaklanma"yı(Koçgiri İsyanı) bastırmakla görevlendirildi. Olayları önlemekle görevlendirilen Nurettin Paşa öncelikle bölgeye takviye kuvvet yığılması çalışmalarını yürüttü. Nurettin Paşa bu çalışmalarının yanı sıra, 3 Nisan 1921’de Zara'daki 14. Süvari Tümeni’ne, Koçhisar'daki 13. Süvari Tugayı'na, Kangal'daki 27. Süvari Tugayı’na ve Refahiye'deki Giresun Alay Komutanlığına bir yönerge yayınladı.
Bu yönergede, ayaklanmanın bastırılmasında nasıl davranılacağı anlatılmaktaydı. Bu yönergede yer alan "...isyan ve eşkıyalıkta ayak direyenlerin mallarına el konulacak ve en yakın hükümet merkezine teslim ile evleri yakılıp yıkılacaktır. Ayaklanmada ve eşkıyalıkta direnenler tek kişi olmayıp köy halkı olduğu takdirde bu işlem bütün köy için uygulanacaktır" ibaresi kullanılacak yöntemlerin yazıya dökülebilenleri olması açısından oldukça ilginçtir.
Aynı gün, birliklere yayınlanan "harekata hazırlık” emrinin 6. maddesinde de şöyle denilmekteydi: "Koçgiri aşiretinin, bir daha başkaldıramayacak hale sokmak, yahut bu aşireti şimdiye kadar yaşadığı alandan parça parça uzaklaştırıp dağıtmak gerekecektir. Bu düşünceden hangisinin yapılacağı, bastırma harekatının sonuçlarına göre ayrıca emredilecektir."
alan yayıncılıkKitabı okudu