Son Osmanlı paşalarının siyasi terbiyesi Harbiye Mektebi yaşlarında başlar. Bu terbiye, Abdülhamit'in bütün siyasi yasaklarına rağmen, kendi kendini, gizlice ve bir " Hürriyet Mücahidi" olarak hazırlamaktır. Bu hazırlığın en büyük stajı ve imtihanı Abdülhamit Divan-ı Harpleri'nden geçmektir.
"Rumeli’yi korumalı ve kurtarmalıydık. Hem yalnız elimizde kalan Rumeli’yi mi? Hayır, bütün temelleri sarsılan ve utandırıcı bir zaaf içinde gittikçe inkıraza doğru giden Osmanlı Devleti’ni de."
Şair bağırıyordu: ’’Söyle Halil Paşa Allah aşkına bunda ne iş var?’’
Kumandan dayanamadı ve bağırdı:- ‘’Bugün Bakü, yarın Merv, öbür gün Karakurum. Ne olacak Turan var…’’ dedi. Bir alkış, bir hıçkırık, bir ürperti sardı her yanı…