Sherlock Holmes Gibi Düşünmek

Mastermind

Maria Konnikova

Mastermind Gönderileri

Mastermind kitaplarını, Mastermind sözleri ve alıntılarını, Mastermind yazarlarını, Mastermind yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Önyargılı bir insan olduğunuzu düşünmek istemeyebilirsiniz ama şunu bir düşünün. Örtülü İlişkilendirme Testi (lmplicit Association Test - IAT) bilinçli ve bilinçsiz davranışlarınız arasında mesafeyi ölçer. Bilinçli olanlar, farkında olduğunuz davranışlar, bilinçsiz olanlar ise, anlık farkındalığınızın ötesinde çatı katınızın görünmez iskeletini
Kestirme yolla donatılmış olan beyinlerimiz, acele hükümlere teşnedir.
Reklam
Zihinlerimiz acele hüküm vermeye bayılır. Şimdi farz edin ki bir partidesiniz. Bir grup arkadaşınızın, tanıdığınızın yanında duruyorsunuz, elinizde içkiniz insanlarla muhabbet ediyorsunuz. Derken bir şekilde aranıza dahil olmaya çalışan biri takılıyor gözünüze. Daha adam ağzını bile açmadan -hatta sizin grubun yanına bile tam olarak yaklaşmadan-
Önyargının Rengi: Çatı Katının Ham Hali 1888 sonbaharı ve Sherlock Holmes sıkıntıdan patlamak üzere. Dört aydır tek bir dava bile geçmemiş eline . Ve böylece dedektifimiz teselliyi, Dr. Watson'ı kahreden bir şekilde yüzde yedilik solüsyonda bulur: kokain . Holmes'a göre kokain, zihnini uyarıyor ve açıyor - düşünecek başka hiçbir şeyin olmadığı
Eğer bu resimleri saniyenin onda biri kadar kısa bir süre için size gösterip geri çeksem, kafanızda oluşan fikir muhte­melen, bu iki adamın resmini daha önce gösterdiğim yüzlerce kişinin fikrine benzer olacaktı. Ama sadece bu da değil. Az önce gördüğünüz yüzler rasgele insanlara ait değil. 2004'teki ABD senatosu seçimleri için Wisconsin'de yarışan iki rakip politikacı adayın yüzleri bunlar. Ve az önce yetkinlikle (kuv­vet ve güvenilirliğin göstergesi) ilgili yaptığınız oranlama, ger­çekte kimin kazandığını öngörmekte son derece etkili olacak (soldaki adam kazandı; yetkinlikle ilgili tahmininiz doğru çık­tı mı?). Bu tarz vakaların yüzde yetmişinde, saniyelik teşhir­lerin sonunda belirlenen yetkinlik oranları, politik yarışların gerçek sonucunu öngörmeye yarayacaktır. Ve Amerika Birle­şik Devletleri'nden İngiltere'ye, Finlandiya'dan Meksika'ya, Almanya' dan Avustralya'ya kadar birçok ülkede seçimler, bu tarz öngörülebilirliklerin kontrolünde olacaktır. Güçlü bir çene yapısı, belli belirsiz bir tebessüm, bize en iyi kimin hiz­met edeceği konusunda karar vermemizi kolaylaştırıyor. (Ve sonuca bir bakın: Warren G. Harding, gelmiş geçmiş en mü­kemmel kare-çeneye sahip başkan.) Hepimiz yapmamamız gerekeni yapmaya ayarlanmış haldeyiz: Varlığının bile farkın­da olmadığımız, bilinçaltımızdaki birtakım sinsi ipuçlarına dayanarak hemen yargıya varıyoruz ve bunun yansımaları, Watson'ın bir müşterinin güzel yüzüne aldanmasından çok daha ciddi durumlara kadar uzanıyor. Watson'ın bu tedbirsiz­likle, Holmes'un parmaklarının ucunda tuttuğu o "katı ger­çek"in karşısında hiç şansı yok.
Hayatın herhangi bir anında, beynimiz için bulunabilir olan ne varsa onu kullanırız. Ve bir şey ne kadar kolay hatırlanıyor­sa, onun geçerliliğine ve doğruluğuna o kadar çok güveniriz
Reklam
Nasıl hissediyorsak, öyle düşünüyoruz. Mutlu, rahat bir ruh hali, daha kabullenici, daha savunmasız bir dünya görü­şüne yol açıyor. Watson evlerine birinin geleceğini bilmeden önce bile çoktan misafirlerinden hoşlanmaya programlanmış durumda.
Watson onu cazibe­siyle büyüleyen kadının her yönüyle iyi olduğuna inanmayı ve hoşa gitmeyen bir yanı varsa onu da olumsuz şartlara yor­mayı o kadar çok istiyor ki. Disiplinsiz beyni her hareketiyle Holmes'un bütün düzgün muhakeme ve algı kurallarını tek tek yerle bir ediyor: İstisna yapmak, duyguların esiri olmak, Holmes'un mantrası haline
Duygusal etkenler, net kararın düşmanıdır. Seni temin ederim, bugüne kadar hayatımda gördüğüm en çekici kadın, sigorta paralarını almak istediği üç çocuğunu zehirleyerek öldürdüğü için idam edildi. Ahbaplık kurduğum en itici adamsa, Lond­ra'nın fakirlerine yaklaşık çeyrek milyon para bağışlayan bir hayırsever çıktı.
967 öğeden 651 ile 660 arasındakiler gösteriliyor.