İnsânın fıtrat-ı zî-şuúru olan vicdân, yirmi üç cihâz ile çalışmaktadır. Şöyle ki:
İnsânda “havâss-ı hamse-i záhire” denilen “görmek, işitmek, koklamak, tadmak ve dokunmak” duyuları vardır. Kezâ, insânda “hiss-i müşterek, kuvve-i hayâliyye, kuvve-i vâhime, kuvve-i hâfıza ve kuvve-i müfekkire (kuvve-i mutasarrife)” denilen beş “havâss-ı bâtına” vardır.