Menon: Daha demin anlatılanlar doğru görünüyordu.
Sokrates: Ama yalnızca demin doğru görünmesi yetmez, bizim için hem şimdi hem de ileride doğru görünmesi gerekir, işte ancak o zaman sağlam olabilir.
Kendini başarılı sanıp da diğerlerini kararsızlık içinde bırakan biri değilimdir. Kendimi herkesten daha fazla sıkıntıya sokarak başkalarını kararsız bırakırım.
Platon’un Sokrates etkisinde kaldığı dönemleri takip eden, olgunluk dönemine geçişe denk gelen ve görece okuması kolay eserlerinden.
Platon burada Parmenides’ten esinlenerek kurduğu idealar teorisinden erdemler bağlamında bahsederken, Pitagorastan aldığı ruh ölümsüzlüğü fikrini ise iyice benimsemiş durumda. Tüm bunlara ilaveten Platon, insandaki tüm bilginin ruhun sürekli devinimi sayesinde zamanla edinildiği ve kişiye önceki yaşamlarından miras kaldığı ancak, bunların doğru araştırma ile anımsanabildiği iddiasını eserin merkezine koymuş. Bu iddiasını da köle bir çocuğa sadece sorular sorarak onda zaten varolduğunu düşündüğü geometrik bilgiyi çocuğa sadece hatırlattığı ama öğretmediği bir örnek ile destekliyor. Bu dialogların çocuğa bir şeyleri anımsatma amacından ziyade argümanını destekleyecek ve cevabı içinde gizli sorular silsilesi şeklinde ilerlediği şüphesiz okurların dikkatinden kaçmayacaktır.
Platon’un ideal Devlet’i ve kozmogonisi hariç kurmaya çalıştığı epistemolojisinde temellerin atıldığı, Sokrates’ten uzaklaşırken “bağnazlığa” doğru koşar adım ilerlediği yolun çok da keskin olmayan virajlarından biri, Menon.
(Menon diyaloğunda, Sokrates; erdemin ne olduğunu gayet iyi bildiğini düşünen Menon'dan erdemin tanımını ister…) *Menon-Platon, Pinhan Y. , Çev: Özlem Sinal Bayoğlu
Sokrates: Tanrılar aşkına Menon, erdemin ne olduğunu bizzat sen söyle. 71d
S: Çok şanslı biri olmam gerekiyor, ben yalnız bir erdemin peşindeyken sende erdemlerden oluşan bir
Menon
İmalar, metinde doğrudan zikredilmeyen, fakat yazarın söylediği şeyi dikkate alıp "bu bizi nereye götürür?" sorusuna cevap aradığımız çalışmadır.
77c’de Sokrates “Arzulamanın bizde olanı arzulamak olduğunu söylüyor.” bu ifadeyi şu şekilde anladık: İstemek (herhangi bir fiili yapmayı, bir nesneye sahip olmayı, bir hedefe ulaşmayı vb.) istediğimiz şeylerin nesnesine ait değil, bizim onlarla etkileşimimiz sonucunda oluşacak içsel dinamiklere yöneliktir. Böylelikle arzu hiçbir zaman dışa dönük değil, içe dönüktür.
Sokrates’in 87c ile 88a arasında söylediği iyi olan her şeyin bilgi olacağı, erdemin de iyi olduğu aynı zamanda da faydalı olduğu konusundaki düşünceleri, Platon’un idea teorisine uygun bir şekilde yorumladığı görülecektir.
Sokrates’in 93e ile 96c arasındaki erdemin öğretmenlerinin olup olmaması konusundaki düşünme yönteminin, “insani tecrübeyi dikkate alarak çıkarım yapmak” olduğunu söylenebilir.
Menon
Metne dair bazı sorularımızı çalışma haline getirdik.
1-Menon’un cevaplarında bir gelişme var mı?
73d’de Menon ilk defa erdemin tanımını günlük yaşamdaki örneklerden uzaklaşarak soyut şekilde yapmaya çalışmıştır: “Çünkü adalet erdemdir Sokrates.” Buna rağmen, diyaloğun bütününe baktığımızda ise Menon çok düşünmeden tepkisel olarak cevap veriyor gibi gözüküyor.
2- Sokrates’in çocuğa geometri sorusunu çözdürmesini tam anlamıyla anlamadık. Gerçekten de hiçbir şey öğretmeden çocuk geometri sorusunu çözüyor mu?
3- Gerçekten de sanı kolay bir şekilde, bilgiden ayrıştırılabilir mi? Sanı bilgi olamaz mı?
4-Bilginin dışında bir şey neden öğretilemez? Eğer öyleyse bilgi nedir?
5-İyi olan her şey neden bilgidir?
6-Emin olmadığımız sanıların bizi doğruya iletmesi onların tanrısal olduğunu gösterir mi?
7-Öğrenme yok mudur?
Menon
Kilit Sorular; cevaplandığında metnin anlaşıldığını gösteren sorulardır.
Bakalım, anlamış mıyız?🤔
1) "… nedir?" sorusunu cevaplamak için … olan bir şeyi örnek vermek cevap mıdır? Neden?
2) Sokrates'e göre öğrenme neden yoktur, neden hatırlama vardır?
3) Erdem bilgi midir, değil midir? Neden?
4) Erdem bir tür akıl mıdır?
5) Sokrates'e göre bir kimse kötülük isteyebilir mi? Neden? Mesela adam öldüren birisi kötülük istemiş midir?
6) Bİlgi ve sanı farkı nedir?
7) Erdem neden tanrısaldır?