Muhtasar Hadis Tarihi ve Sahife-i Hemam ibn Münebbih
Muhammed HamidullahSözler ve Alıntılar
Resulullah buyurdu: İhtiyaçtan müstağni olmak, malın çokluğu ile değildir. İhtiyaçtan müstağni olması, insanın gözünün tok olmasındandır.
Sayfa 130
Pratik zeka
Resulullah (s.a.v.) buyurdu: Bir adam diğer bir adam dan bir toprak parçası (arsa veya tarla) satın aldı. Satın alan, toprakta altın dolu bir küp buldu; Eski sahibine "benden altınını al" dedi, "çünkü ben senden toprak aldım." Toprağı satan şöyle dedi: "Ben sana toprağı ve içindekini beraber sattım." Bir adamı hakem yaptılar, hakem olan onlara sordu: "Çocuklarınız var mı?" Biri dedi, "benim bir oğlum var." Öteki de "benim kızım var," dedi. Hakem: "Oğlana kızı nikah et ve ikiniz, kendiniz için ondan harcayın ve zekat verin" dedi. 30
(30) Buhari'deki rivayette "her ikisi için sarfedin" şeklindedir.
hadis yazımının yasaklandığını rivayet eden de ebu Hureyre :)
Hadisleri yazma yasağını nakleden, dinin emir ve yasaklarını gözetmedeki hassasiyetiyle tanınan bir zat olan Ebu Hureyre'nin "hadis üzerine pekçok kitap" yazması bu varsayımı kuvvetlendirmektedir. Peygamber (s.a.v.)in emri kesin, daimi ve kapsamlı olsaydı ve bir özel durum ya da geçici bir iş için olmasaydı, Ebu Hureyre çapında bir zatın bizzat kendisinin kitap üstüne kitap yazması dahi tasavvur edilemezdi.
127- Aynı şey, Peygamber (s.a.v.) hayattayken henüz çocuk olan Ibn Abbas için de doğrudur. Hadislerin yazılmaması hakkındaki rivayetleri nakledenler arasında o da vardır. Bununla beraber yukarıda onun, çok sayıda hadis kitabı yazmak suretiyle diğerlerini geçmiş olduğunu gördük
95- Her ne olursa olsun, yukarıda verilen birbirine denk rivayetler listesi gösteriyor ki, 138 hadisten 98'i Buhari ve Müslim tarafından, 21'i yalnız Buhari tarafından, 48'i yalnız Müslim tarafından nakledilmiştir (Ahmed ibn Hanbel'in Müsned'inde zikredilenlerden bir tanesi bizim el yazmalarında bulunamamıştır). Müslim'in bu hadisleri genellikle şu kelimelerle naklettiğini belirtmek yerinde olur: "Ma'mer bize Hemmam ibn Münebbih'den hadis rivayet etti; o şöyle dedi: Bu bize, Ebu Hureyre'nin Resulullah (s.a.v.)den rivayet ettiği bir hadistir- ve o birtakım hadisler rivayet etti ki, şöyledir- ve Resulüllah (s.a.v.) şöyle buyurdu."
96- Hemmam'ın eserini, Buhari'ninki ve Müslim'inki ile mukayese ettiğimiz zaman aralarındaki onca zaman farkına ve ravi nesillerine rağmen bu hadislerden hiçbirinin bir tek kelimesinin bile değişmemiş olduğunu kaydetmek mühimdir. Bu harikulade titizlik ve doğruluk karşısında insanın hürmetle eğileceği geliyor.
97-Yukarıda verdiğimiz birbirine denk rivayetler tablosu, meselenin bir yüzünü ortaya koymak ve yalnız bir misal vermek içindir. Bu hadisleri Hemmam'a dayanarak zikreden Ma'mer'in Câmi'inde, Abdürrezzak'ın Musannef'inde vb. izlerini göstermeyi gerekli görmedik.
Buhari'nin kitabından bahsediyor
Dünyanın dört bir tarafındaki kütüphanelerde Sahih'in binlerce yazma nüshası vardır. Kitabın müellif nüshası bize ulaşmadı. İlk zamanların nüshaları da ulaşmadı. Bunun sebebi basittir: Bu nüshalar her dönemin talebesi tarafından çok fazla kullanılmışlardır. Günümüze kadar ulaşan en eski nüshaların, biri tam, diğeri eksik iki tane olduğu görünüyor.
Hadis araştırmasının, başka herhangi bir ilimde olduğu gibi, nüfusun bir kesimini ilgilendirmiş olması şaşırtıcı değildir. Şaşırtıcı olan şey, onun erken başlamasıdır: Hz. Peygamber'in en genç sahabilerinden biri olan ibn Abbas -Hz. Peygamber vefat ettiğinde on küsur yaşlarındaydı- her gün Medine'deki bütün seçkin şahısların evlerine koşar, onlara Hz.Peygamber hakkındaki bilgileri sorar ve bunları kaydederdi. O bazı sorular da hazırlar ve bazen ayni soruyu, kendisinden daha yaşlı olan otuz kadar sahabiye sorardı. Onun ilim elde etme maksadıyla yaptığı faaliyet kalplere dokunuyor idiyse de - çünkü o, diğerlerinin öğle uykusu uyudukları zamanda da sahabilerin evlerine gidiyor ve, görmek istediği kimse evinden dışarı çıksın diye kapıda sabırla bekliyordu-, onun sosyal konumu (O, Hz. Peygamber'in amcasının oğluydu) kendisine bu eski sahabiler tarafından ilgi ve ilave bir dikkat sağlıyordu. Yavaş yavaş diğer genç sahabiler de onu takip etti ve hatta yaşlı sahabiler de hatıralarını, mesela, kendi çocukları için kaydettiler. İbn Mes'ûd, Sa'd b. Ubâde, Semure b. Cundeb, diğerleri meyanında, böyle idi.
Müslümanların ikinci neslinin bazı ilim öğrencileri , Hz.Peygamber'in tek bir sahabisi tarafından yapılan derslerle yetinmişse, digerleri art arda birçok sahabinin yanına gidiyordu. Şüphesiz bu sonuncularin bilgileri, daha sonra yerlerine geçecek olan öğrencilerin şansına, daha geniş olmuştur.
Resulullah buyurdu: Zenginin para ödemeyi ertelemesi zulümdür; sizden birinizin bir zengine bu yolda işi düşerse onun peşini bırakmasın.