Spinoza : Bir Hakikat İfadesi
Çetin BalanuyeSözler ve Alıntılar
Dolayısıyla özgür insan kötüden kaçınmak için eylemez, kökeninde akıldan kaynaklanan bir arzu olacak biçimde eyler ve böyle yaptığında da doğrudan iyiye yönelir. Spinoza'ya göre özgür insan yaşamı olumlayan, sevinçli, etkin ve erdemli biridir; hiçbir zaman fazlası zararlı olamayacak türden rasyonel bir arzuyla yaşar ve bu arzunun eyleme gücünü artırdığını bilir; "hiçbir şeyi ölümden daha az düşünmez, bilgeliği ölüm hakkında değil, yaşam hakkındadır".
Sayfa 147Kitabı okudu
Kendisine yarayacak olanı etkin bir akılla arzulamak yerine, çeşitli duygulanışların yönlendirmesiyle kimi şeyleri yersiz ve ölçüsüzce arzulayan kişiler, tam da bu arzular gerçekleşemez ya da gerçekleşse de kendisine yaramaz olduğu için hurafeye çok daha yatkın hale gelirler. Bunlar artık yalnızca hayal güçleriyle devinecekleri için hurafelerle korku arasındaki girdapta dolanır dururlar.
Hurafelerle korku arasındaki bu girdapta kalan kalabalıklar kötü niyetli bir siyasi erkin elinde oyuncak olmaya mahkumdurlar. Spinoza'ya göre bu türden bir kalabalık bir monarşinin efendileri için çok kullanışlıdır; monarşilerde, hurafeden ayrılamaz hale getirilmiş bir din de işte bu nedenle desteklenir ve sahte bir bağlılıkla yüceltilir.
Sayfa 168Kitabı okudu
Spinoza Etika'yı tamamlamış, ancak yayımlamaya -isimsiz bile olsa-kalkışmamıştır. Çünkü, hem Teolojik-Politik İnceleme hem de yayımlanmayan görüşlerinin ve mektup içeriklerinin kulaktan kulağa dolaşımı sırasında ortaya çıkan gerçek şuydu: Spinoza, bu aşamaya kadar evren, varlıklar, insan ve onun bir arada olma tarzları üzerine Kutsal Kitapların (en azından Eski ve Yeni Ahit) sunduğu anlatının "makul" (reasonable) olmadığını göstermişti. Bir başka deyişle, Etika'ya gelinceye kadar yaptığı iş, en temelde "eleştiri" ve "kuşku uyandırmak"tı. Oysa, Etika, Kutsal Kitapların yapmaya kalkıp da başaramadığı işi, akla, yalnızca akla dayanarak ve çok daha "makul" bir uslamlama sergileyerek yapmaya kalkıyordu. Öyleyse, Kutsal Kitapların kusurlu olabileceğini ileri sürdüğünde başına gelenlere bakılırsa, Kutsal Kitapların yapmaya çalıştığı şey her neyse, bunu yapmak için onlara gereksinim olmadığını söyleyen ve savını gerçekleştirmeye girişen birini ne tür belaların beklediğini tahmin etmek zor olmasa gerek.
Sayfa 35Kitabı okudu
TTP
Spinoza için hiçbir Tanrısal öğreti insanın anlama yeteneği yardımıyla araştırılmayı hak etmeyecek kadar değersiz olamaz; Tanrı'nın öğretisi gerekçelendirilebilir bir iman ister.
Sayfa 187Kitabı okudu
(...) insan, yalnız etkileri bilen ama bu etkilerin nedenlerini olağan yaşamın üstünkörü akışında fark edemeyendir. Nedenlerin bilgisine sahip olmanın yolu Etika'nın bütünlüklü kavrayışı ile açığa çıkacaktır.
Sayfa 93Kitabı okudu