Te'vilatü'l Kur'an Tercümesi - 13
Ebu Mansur El MatüridiTe'vilatü'l Kur'an Tercümesi - 13 Gönderileri
Te'vilatü'l Kur'an Tercümesi - 13 kitaplarını, Te'vilatü'l Kur'an Tercümesi - 13 sözleri ve alıntılarını, Te'vilatü'l Kur'an Tercümesi - 13 yazarlarını, Te'vilatü'l Kur'an Tercümesi - 13 yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Ne yapacağınızı ve yerinizin neresi olacağını Allah bilir.”(Muhammed,19)
Bize göre ise bu âyet farklı şekillerde yorumlanâbilir. Birincisi, muhtemelen Cenâb-ı Hak bir kavmin, “Allah-u Tealâ işlerin sonunu bilmez, çünkü bu âlemi yarattı, ama insanlar Onu ve nimetlerini inkâr ediyorlar, eğer verdiği nimetleri insanların inkâr edeceklerini bilmiş
Eğer insanlar tek tip bîr topluluk haline gelecek olmasaydı Rahman’ı inkâr edenlerin...(Zuhruf,33)mealindeki âyetin aslı şudur: İnsanlar bu dünyada ebedî nimetler ve baki lezzetler ile fani lezzetleri ve yok olup gidecek olan nimetleri tercih konusunda muhayyer bırakıldılar. Daimî nimetleri ve sonsuz devirler boyu devam edecek olan lezzetleri, yok olup gidecek nimetlere ve fâni lezzetlere tercih eden kişiye, baki olanı fâni olana tercih ettiği İçin yok olup gidecek olan nimetler ve fâni lezzetlerde darlığa uğratılır. Fâni ve zail olacak olan nimetleri bâki ve daimî nimetlere tercih eden kişi de, fâni olanı seçtiği için fâni olan dünyada bolluk görür. Bunu Allah Teâlâ meâlen şöyle ifade buyurmaktadır: “Kim bu geçici dünyayı isterse burada istediğimiz kimseye dilediğimiz şeyleri veririz; sonra da onu cehenneme göndeririz; oraya kınanmış ve kovulmuş olarak girer. Kim de âhireli ister ve bir mümin olarak âhiret için ona yaraşır bir çabayla çalışırsa işte böylelerinin çabaları karşılık görecektir”(İsra,18-19)Burada Allah fâni ve bâki nimetlerden birisini seçen herkesin durumunu açıklamaktadır. En doğrusunu Allah bilir.
Allah sapkınlığı ile baş başa bırakmış ise onun için artık kurtuluşa çıkan bir yol da yoktur.(Şura,46) Buradaki onun için bir yol yoktur sözü, onun için bîr delil yoktur mânasına gelebilir. Yani Allah sapkınlığı ile baş başa bıraktığı birinin, “Sen beni saptırdın” diye bir gerekçesi olamaz. Çünkü Allah onu ancak sapıklığı tercih edeceğini ve o yolu seçeceğini bildiği için saptırmış, yani ona tercih etmiş olduğu yolu açmıştır.
[Birincisi,] bu hususta esas olan, hiç kimsenin, isyan etmesine ve sapıklık yolunu tercih etmesine Allah’ın iradesinin, kaza ve kaderinin sebep olduğunu söyleyerek bir gerekçe ileri süremeyeceğidir. Çünkü hiç kimse yaptığı bir isyan fiilini işlediği vakit, Cenâb-ı Hakk’ın onu hükmettiğini yahut irade buyurduğunu veyahut takdir ettiğini veyahut da kendisini saptırdığını söyleyemez. İnsan o fiili işlediği vakit, Allah onu istediği ve irade buyurduğu yahut kaza ve kaderinde yazdığı için yapmamıştır, ancak kendi arzu ettiği ve istediği için yapmıştır. Dolayısıyla böyle bir gerekçe gösteremez. Hatalardan korunma ancak Allah’ın yardımıyla mümkündür.
İkincisi, onun böyle bir gerekçe göstermeye hakkı yoktur, çünkü o da bilmektedir ki istediği ve tercih ettiği bir fiili yapmakla onun aksini yapmak arasında serbest bırakılmış ise onun aksini yapmak ve tercih ettiği fiili terketmekte de serbesttir. Öyleyse nasıl böyle bir gerekçe ileri sürebilir. Başarıya ulaştıran sadece Allah’tır.
Kim dine ve dünyaya yararlı bir iş yaparsa kendi iyiliği için yapmış olur; kim de kötülük işlerse kendi aleyhine işlemiş olur.(Fussilet,46) Aziz ve Celîl olan Allah, insanları imtihan etmesinde kendisinin bir menfaat kazanmasının yahut O’ndan bir zararın defedilmesinin söz konusu olmadığını, aksine insanların kendilerinin faydalanması ve başlarına gelecek olan zararları defetmeleri için onları imtihan ettiğini, bu amaçla onlara emirler ve yasaklar koyduğunu haber vermektedir. Cenâb-ı Hak, kendi menfaatleri için ve kendilerine gelecek olan zararları defetmeleri için insanları imtihan eden, onlara emirler veren ve yasaklar koyan yeryüzü sultanları gibi değildir.
Her türlü noksanlıktan münezzeh olan Allah, yarattığı kullarını ancak kendilerinin yararlanmaları ve başlarına gelecek zararlardan korunmaları için imtihan etmektedir. O imtihanın, emrin ve yasağın yararlarını onlar görecekler, zararlarını da onlar çekecekler dir. Hayır ve taat adına yaptıkları kendi yararlarına, kötülük olarak yaptıkları da onların aleyhinedir. Bundan dolayı Cenâb-ı Hak, Senin Rabb’in kullarına asla haksızlık etmez buyurmaktadır. Allah her iki yolu da gayet açık ve yeterli şekilde herkese beyan etmiş, hepsi için de deliller ve kanıtlar getirmiştir.
Fussilet,9 “De ki: Arzı iki devirde yaratanı inkâr edip O’na başkalarını ortak mı koşuyorsunuz.O yaratıcı ve âlemlerin Rabb’i olan Allah’tır."
...
Cenâb-ı Hak hiçbir sınır ve zaman engeli olmadan her şeyi anında yaratmaya kadir olduğu halde yeryüzünü yaratmayı iki günle sınırlamasının hikmetine gelince, bu konuda bazıları şöyle dedi: Bunun hikmeti, insanlara bütün işlerde teenni ile hareket etmeyi ve acelecilikten kaçınmayı öğretmektir.
Bize göre burada asıl olan şudur: Şanı yüce olan Allah, dünyanın ve bu âlemin işlerini yenilemek ve halden hale çevirmek kanununa bağlamıştır; nitekim insanı “nutfe” halinden “alaka” haline, “alaka’dan “mudğa”ya “mudğa’dan da uzuvların oluşumu aşamasına ve onu da insana dönüştürerek yaratmıştır, sonra da onu yaşlılık haline ulaştırarak sürekli bir halden başka bir hale dönüştürmektedir’.
Dünyanın işi de, dünyadaki meyvelerin, bitkilerin ve diğer nesnelerin durumu da de böyledir; Cenâb-ı Hak onları yaratıyor ve her yıl yeniden vücüda getiriyor, dileseydi onları tek bir yılda ve tek bir saatte yaratır, sonra da ebediyete kadar onu o halde bırakırdı. Ancak böyle yapmadı, bu âlemin işini yok olmak ve sona ermek şartına göre düzenledi. Her şeyin bu duruma göre oluşmasından, var oluşun aslının böyle olduğuna istidlâl edilir. Bundan dolayı Allah insanların bünyesine hastalığı ve sağlığı yerleştirmiştir. Âhiret işini ise devam ve beka üzere bina etmiştir. İşte yeryüzünü yaratırken onu yenilemekten ve zamana yaymaktan maksat budun En doğrusunu Allah bilir.