En Eski Uyur İdik Uyardılar Gönderileri
En Eski Uyur İdik Uyardılar kitaplarını, en eski Uyur İdik Uyardılar sözleri ve alıntılarını, en eski Uyur İdik Uyardılar yazarlarını, en eski Uyur İdik Uyardılar yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Fakat, yüzyıllar boyu, birçok cemaat dışı (hétérodoxe)
öğe, ilk Bektaşîlerin inanç ve âdetlerine eklendi; ilk öğeler de.
şüphesiz, Ahflerin merasim ve âdetleri oldu. Ahilik ve
Fütüvvet meslek loncaları, İslâm dünyasında çok yaygındı.
Tüıkçede XIII. ve XIV. yüzyıla kadar çıkan Ahi belgeleri ve
Fütüvvetnâme’ler vardır. XIV. yüzyılda. Faslı gezgin İbn Battuta,
Anadolu’da bulunan Ahi loncaları anlatırken onların, çok
yaygın olduğunu söylüyor. Ülkelerde yolculuğu sırasında da,
çoğu kez, Ahilerin konukseverliklerinden yararlanmıştır. Bu
belgelerden, Ahi loncalarla dervişlerin tarikati arasındaki
bağın çok sıkı olduğu anlaşılmaktadır. Ahilerde, Şii etki hakimdi.
Pirleri, Selmân-ı Fârsi idi. Selçuklu yönetimi yıkılınca,
XIV. yüzyılın başında. Ahiler, Ankara’da güçlendiler ve kısa
süreli bir Ahi devleti kurmayı başardılar. Yönetimleri sona
erip istemez duruma geldiklerinde de, aralarında sıkı ilişkiler
bulunan Bektaşilerin yanına sığınmaya çalıştılar. Bektaşilerin
Selmân-ı Fârisi’ye saygılan Ahilerden gelmektedir: Selmân-ı
Fârisi meslek loncalarının piri idi. Sülük merasimlerinde bele
kuşak kuşama âdeti, bir dolu içme ve başka bazı âdetler,
Bektaşflere, Ahilerden geçmiştir. Ahilerin katılımı ile, o zamana
kadar az çok fark edilen Şii etki, daha belirginleşmiştir.
Alevi ve Bektaşîlerde "kudas" (communion) ayinininden izler bulunduğu da sanılmıştır. Oysa bir dolu içme, Kırklar Sofrası'ında, Muhammed'in sıktığı üzümün suyundan (bazen üzümü sıkmış olan Ali'dir) Kırklar'ın kendilerinden geçtikleri ve semaha girdikleri anın anılışıdır. Ayin-i Cem sırasında tekrarlanan, yaratılıştan'dan önce, arş'da yapılan merasimdir, bunun da Hristiyanların ekmek ve şarap töreni ile (communion) hiç bir ilgili bulunmamaktadır.
"Demek oluyor ki, Bektaşîliğin temel ve ayırıcı niteliği,
onun bir senkretizm, bir inançlar karışımı olmasıdır.”
"Babaî hareketlerinin başlarından biri olan Baba ilyas, Âşıkpaşazâde’nin de büyük atası idi. Bu metin, Hacı Bektaş’ı Baba ilyas’ın müridleri arasında saymakta, aynı şekilde, Osman
Gazi’nin kayınbabası Ede Bâlî’yi de, Soluca Kara Öyük’e çekilen Hacı Bektaş’ın yakın çevresi içinde anmaktadır."
"Bektaşîlik, öbür mistik Müslüman tarikatlara benzetilemez. Gerçekte, her şeyden önce Bektaşîlik, bir halk dini, daha doğrusu, göçebe halkın dinidir. Yani, Bektaşîlik, özünde,
doğa güçlerine, bitkilerin ve mevsimlerin dönüşümlülüğüne bağlı, göçebe bir cemiyetin inançlarının ayırıcı niteliklerini taşır. Zaman kavrayışı, çağdaş cemiyetlerde olduğu gibi, doğrusal ve ilerleyen bir zaman kavrayışı değil, dönen bir zaman kavrayışıdır. Gün, gecenin; baharın yeniden gelişi, kış boyu bitkilerin ölüşünün; yaşam, ölümün yerini alır. Bu, Ebedî Dönüş Çemberi’dir."
"Bektaşîliğin tarihi çok eskidir; İlk Türk halklara kadar uzanır. Kökleri, Orta Asya’da, İslâm öncesi çağlardadır ve günümüze kadar sürüp gelmiş bulunmaktadır. Türk halkının derin doğasına kök salmıştır ve Türk halkı var oldukça var olacaktır. Türkler bir hamlede Müslüman olmuş değillerdir."
"Şimdi, «Alevî» sözcüğüne dönelim. Bilimsel açıdan, bu sözcük yanlıştır. Alevîlerin tarihteki adı Kızılbaş' XV. ve XVİ. yüzyıllarda, Kızılbaşlar, ilk Safavîler olan Şeyh Cüneyd,
Haydar ve Şah İsmail taraftan Türkmen boylarıydılar. Kırmızı bir serpuş giyiyorlar, bunun için de onlara Kızılbaş deniyordu.
Fakat, Kızılbaş sözü, yüzyıllar içinde, küçültücü bir anlama kaymış, ve Celali isyanları adı ile tanınan dinî-sosyal başkaldırma hareketleri dolayısıyla da, «dinsiz âsî» anlamında kullanılmaya başlanmıştır. Kızılbaş deyiminin, yerini Alevi'ye bırakmış olması bundandır."
"Çok zengin Bektaşî-Alevî edebiyatı içinde yedi büyük şair anılır; Nesimî, Hatâyî, Fuzûlî, Pîr Sultan Abdal, Kul Himmet, Yeminî ve Virânî. Bunlardan üçü, açıkça Hurûfi idiler: Başta Nesimî, sonra Yeminî ve Virânî. Yeminî ve Virânî, XVI. yüzyüda yaşamışlardır. Birincisi, Fazlullah’ın ve bütün insanoğlunun,
Allah’ın bir tecellisi olduğu açıklanan, Fâziletnâme'nin
yazarıdır. Virânî ise, yalnız Hurûfi değil, açıkça Ali’llâh idi."
"Her insanın yüzünde, Allah’ın adı okunabilmektedir. Bu gerçeği, hiç kimse, yüzyılımızın başında, Hilmi Dede Baha’nın ifade ettiği gibi dile getirememiştir;
Tuttum aynayı yüzüme
Ali göründü gözüme"
"Bektaşîlik örf dışıdır (non-conformiste).
Dinin dış biçimlerine hiç ehemmiyet verilmez. Tanrıya inanmak için, ne camiye gitmeye gerek vardır, ne beş vakit namaz kılmaya, ne de Ramazan’da oruç tutmaya."
"Ben oruç namaz içün
Süci içdüm esridûm
Teşbih seccâde içün
Dinledim çeşte kopuz
Yunussun bu sözinden
Sen ma'nâ anlar isen
Konya minaresini
Göresin bir çuvalduz
Bana namaz kılmaz dime
Ben kılarım namazımı
Kılar isem kılmaz isem
Ol Hak bilür niyazımı
Hak'dan artık kimse bilmez
Kâfir Müsülman kimdürür
Ben kılarım namazımı
Hak geçirdiyse nâzımı"
"Ali olgusu derinleştirilmeye çalışılırsa, bunun, bir güneş tanrısallığı olduğu görülür. Ali, görünmesi için dua edilen, doğan günle özdeşleştirilmiştir. Bu da bizi. Eski Türklerin Gökyüzü Tanrısı, Gök-Tengriye götürür."