Balkanlar'daki İslâm varlığının tarihçileri ilgilendiren bir alan çalışması olmaktan çıkıp toplumsal hayatın tüm alanlarını kuşatan bir varlık oluşunu simgeleyen isimlerin başında kuşkusuz Aliya İzzetbegoviç gelmek tedir.
Onun hayatı, eylemleri ve düşünceleri Islâm medeniyetinin kalıcı unsurları olarak Müslümanların Avrupa'da, tarihi kökleri bulunan, yaşayan ve aynı zaman da bölgenin geleceğini belirleyen en dinamik unsur olduğunun altını çizmektedir.
Devraldıkları Osmanlı mirasını, geçmişin bir bakiyesi olmaktan çıkaran Balkan Müslümanları Avrupa'nın geleceğinin şekillenmesinde önemli roller üstlenecek aktörlere dönüşmüşlerdir.
Oysa ben öyle olma sını isterdim. Bu zihni ve fikri kaçış, yüksek duvarları ve demir parmaklıklarıyla Foça Hapishanesi'nden mümkün olan tek kaçış şekliydi. Eğer yapabilseydim, gerçek ve maddi kaçışa öncelik tanırdım.
...ne kadar maddi kaynak
-çelik, otomobil, raket-
bir mutlu çocukluk eder?
Anneyle geçirilen bir çocukluğa
fiyat biçilebilir mi ve başka
bir şey yerini tutabilir mi?"
Aşırı okumak bizi daha akıllı yapmaz.
Kimi insanlar sadece kitapları "yutar."
Onlar bunu, okunmuş olanların "hazmedilmesi," işlenmesi, içselleştirilmesi ve idraki için elzem olan düşünme aralığı olmadan yaparlar...