Özetle yabancı devletlerin Osmanlı İmparatorluğu'nun işlerine karışmasının çok yönlülüğü, en çok toplumun gayrimüslim kesimlerine fayda sağlarken genel olarak, bir 19. yüzyıl Osmanlı reformcusunun belirttiği gibi, dini saflar boyunca bir boşluk oluşturup Müslüman kesimi ekonomik anlamda boğmuş ve imparatorlukta toplumsal anlamda bir parçalanma yaratmıştır.
Felsefeye bulaşmak, bir sistem geliştirmek, onu benimsemek ve ona inanmak kafirlik, provakasyon ve ihanet gibi görülecek, geçmişle suç ortaklığı olarak anlaşılacaktır
Belirli bir gayesi olan hiçbir şey cefa olarak görülemez: savaşçı insanlar savaşı cefa olarak göremez, masabaşı işlerin insanları ise masabaşında olmayı; diğer işler için de böyledir