Yakup Kadri Karaosmanoğlu
📚
27 Mart 1889'da Kahire'de dünyaya gelen Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 13 Aralık 1974'te arkasında birçok edebiyat eseri bırakarak Ankara'da yaşama veda etti.
Edebi hayatının başlarında, "ferdiyetçi" sanat anlayışına sahip olan Karaosmanoğlu, işgal yıllarından sonra bağımsız sanat davası yerine, bir toplumun ve
Utanırdı burnunu göstermekten sütninem,
Kızımın gösterdiği, kefen bezine mahrem.
Ey tepetaklak ehram, başı üstünde bina;
Evde cinayet, tramvay arabasında zina!
Bir kitap sarayının bin dolusu iskambil;
Barajlar yıkan şarap, sebil üstüne sebil!
Ve ferman, kumardaki dört kıralın buyruğu;
Başkentler haritası, yerde sarhoş kusmuğu!
Geçenler geçti
Ah güzel İstanbul filminin bir kara komedi olup San Remo film festivalinde 10. "Komik ve Mizahi Filmler" yarışmasında, jüri özel armağanı olan "Gümüş Ağaç Ödülü" nü kazanması ne kadar da ironik. Aklıma Sodom ve Gomore kitabındaki Vatman ve Gazi sahnesini getiriyor.
Sodom ve Gomore
Yakup Kadri’nin Sodom ve Gomore romanında çok etkileyici bir bölüm vardır.
İstanbul’un işgal zamanlarında bir İngiliz subayı Pera’da travmaya biner.
Tramvayda, 1. Cihan Harbi'nde savaşta bacağını kaybetmiş ve harp sonrası terhis edilip sahipsiz bırakılmış bir Osmanlı askeri bulunmaktadır.
İngiliz subayı tramvay içinde yürürken Gazi’mizin koltuk değneğine takılır, koltuk değneği yere düşer ve İngiliz Subayı da hafifçe sendeler.
Vatman dönüp Gazi’ye çıkışır: “Şu değneğini düzgün bir yere koysana, subayı kızdıracaksın” der.
Gazi değneğini önüne alıp mahsun ve mahcup olarak kafasını tramvayın camına yaslar.
Duruma tanıklık eden başka bir yolcu ise yanındaki arkadaşına şunları söyler: “İşte ölmemiz gerektiği zaman ölmediğimiz için bunları yaşıyoruz”.
Sodom ve Gomore
Amaaa İstanbul demeyin İstanbul'un siyasi duruşu kurtuluş savaşından beri rahatsız edici.Aq şehri Sodom ve Gomore gibi
Destan
Durun kalabalıklar, bu cadde çıkmaz sokak!
Haykırsam, kollarımı makas gibi açarak:
Durun, durun, bir dünya iniyor tepemizden,
Çatırdılar geliyor karanlık kubbemizden,
Çekiyor tebeşirle yekûn hattını âfet;
Alevler içinde ev, üst katında ziyafet!
Durum diye bir lâf var, buyrunuz size durum;
Bu toprak çirkef oldu, bu gökyüzü bodurum!
Bir şey koptu
Sodom ve Gomore
İnsan bekleyiş içindeyken, arzuladığı şeyin yokluğundan ötürü o kadar ızdırap çeker ki, bir başka mevcudiyete tahammül edemez.
La mort du loup: Dişi Kurdun Ölümü
Vigny, "La mort du loup"ta Kutsal Roma İmparatorluğu’nun yıkılışının dramatiğini yapar. Vigny'e göre Roma'nın evlatlarının besleneceği bir mazi bakiyesi kalmamıştır. Kendi devri son Romalı nesil, yani maziden beslenen son nesildir. Şiir boyunca bunun için gözyaşı döker. Vigny, edebiyata Sodom ve Gomore'u sokan adamdır. Sodomistler erkekten, Gomoristler kadından...
Wagner ise, Romayı yıkan barbar ruhun methiyecisidir. Nibelungen'i işleyişi bundandır. Rus yazarların, İskitçiliğine benzer bir barbarlık savunusu yapar. Almanya, hep birleşme hülyasıyla yaşamıştır. Özümüze dönersek, barbar olduğumuzu hatırlarsak birleşiriz. Fakat Almanya Goethe ile birlikte İtalya'ya inmek ister, tarihi İtalya'dan tanımaya başlar. Wagner'in yapıtları bu duruma itiraz eden yapıtlardır; Almanlara kaybettiği coşkuyu geri kazandırmak isteyen yapıtlardır.