En Eski Cengiz Şişman Sözleri ve Alıntıları
En Eski Cengiz Şişman sözleri ve alıntılarını, en eski Cengiz Şişman kitap alıntılarını, etkileyici sözleri 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Mustafa Kemal dahil olmak üzere erken Cumhuriyet dönemi elitinin çok önemli bir kısmı Balkan kökenlidir. Ama kuruluşta sadece Selanik kökenli olanların etkili olduğunu düşünmek ve hatta Cumhuriyeti 'Sabataycı Cumhuriyeti' olarak nit�lemek tarihsel olarak büyük yanlıştır. Bu iddia Cumhuriyetin kuruluşunda emeği geçen diğer insanlara da büyük bir haksızlıktır
Sabatay’ın mesihliğini ilan ettiği 1648 yılında Osmanlı Yahudi Cemaati en önemli hamilerini kaybetmiş vaziyette. Ukrayna başta olmak üzere pek çok bölgede de pogroma tabi tutulmaktalar. İlk zamanlar Sabatay’ın davetine pek katılım olmaz.
Sabatay “gezgin bir Yahudi ruhanisi olarak” çeşitli Osmanlı beldelerini gezmeye başlar. Mora, Mısır, Edirne, Kudüs, Rodos gibi sonradan cemaat açısından da kutsal kabul edilecek bazı şehirleri dolaşır. 1665’te Kudüs’te Gazzeli Nathan’la tanışması, hareketin seyrini değiştirecek ve ona daha global bir nitelik kazandıracaktır.
1665 Eylül ayında İzmir’e ulaşan Sabatay, kısa süre içinde kentteki Yahudi Cemaati’nin tepkisini çekecek işler yaptı. Yasak olan bazı fiilleri, mesihin gelişi vesilesiyle serbest kıldı. Tanrı’nın yasak adını ağzına aldı ve Yahudi şeriatınca yasaklanmış yiyeceklerden yedi. Kadınları Tevrat okumaya çağırdı. Yaşanan gelişmeler üzerine Osmanlı yetkilileri tarafından evvela Çanakkale’ye getirilerek hapsedildi. 16 Eylül 1666’da sadrazam, şeyhülislam ve bir rivayete göre padişahın da katıldığı bir mecliste yargılanan Mesih, eski bir Yahudi olan hekimbaşı Mustafa Feyzi Efendi’nin tavsiyesi ile İslam’a geçti ve Aziz Mehmet Efendi adını aldı. Bu durum hareket içinde ciddi bir kırılmayı beraberinde getirdi. Pek çok takipçi hayal kırıklığına uğrayarak Sabatay’ı terk ederken, küçük bir grup onu takip etmeye devam etti.
Bir süre Edirne’de yaşayan Sabatay, cemaat içinde ‘sır’ olarak da bilinen çift dinliliğin esaslarını bu süreçte belirleyecektir. Sabatay 1673’de Arnavutluk’ta Ülgün’e sürgün edildi ve üç yıl sonra da burada öldü.
Dönme ya da kendilerine verdikleri isimle ‘maaminim’ cemaati içindeki ilk ayrışma, Yakubilerin ortaya çıkmasıyla olur. Yakup Çelebi adlı bir cemaat ileri geleni Sabatay Sevi’nin kendisini vekil olarak tayin ettiğini bildirir. Bazı cemaat üyeleri ise Sabatay’ın tekrar zuhur edeceğine inandıkları için, onun başka bir surette tekrar dünyaya geleceği kanısındadırlar. Bu grup, Sabatay’ın ruhunun Osman adında bir bebeğe geçtiğine inandıkları için, sonradan bunlara ‘Osman Babacılar’ ya da ‘Kapancılar’ denecektir. Öte yandan bu grup içinde bir takım inananların Osman Baba’nın bazı uygunsuz hareketlerinden yola çıkarak onun seçilmiş insan olmadığı tezini ortaya atmasıyla da son büyük grup olan Karakaşlar doğar.
Özellikle Karakaşların Avrupa’daki Yahudi grupları ile temasları ilgi çekici. Diğer iki cemaat kendi içlerine kapanırken, Karakaşlar öğretilerini hareket dışında kalan Yahudilerle paylaşma konusunda son derece istekliler.
Müslüman cemaatinin içinde tarikat şeyhliğine ya da ilmiye sınıfının üst payelerine tırmanan Dönmeler'den 19. yüzyılda Osmanlı yetkilileri, Dönme cemaatinden resmi yazışmalarda açıkça bahsetmeye başlarlar. Cemaat, Osmanlı kaynaklarında ‘Avdetiler’ olarak zikrolunur. Selanik Valisi Hüsnü Paşa gibi Dönme adetlerini ve yaşayışını çözmeye kalkan bazı devlet ricalinin bu girişimlerinde başarısız olduklarını da yine bu kısımdan öğrenmekteyiz.
Sabataycılar ayinlerinde Judeo-İspanyol dili olan Ladino’yu kullanmaktaydılar.
Bugüne kadar gelen görünür tek Dönme mabedi Selanik’te bulunan ve bir İtalyan mimara sipariş verilen, içinde ve dışında Yahudi inancına dair güçlü bir sembolizmi de barındıran Yeni Cami’dir.