Farhad Daftary Gönderileri
Farhad Daftary kitaplarını, Farhad Daftary sözleri ve alıntılarını, Farhad Daftary yazarlarını, Farhad Daftary yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
İslamın Sünni ve Şii diye ikiye bölünmesinin kökeni aslında Hz. Muhammed'in halefi krizine dayandırılabilir. Muhammed'in halefi başka bir nebi olmazdı çünkü Muhammed'in Son peygamber olduğu vahiyle bildirilmişti. Sünni görüşe göre peygamber kendi manevi varisi ile ilgili ne bir talimat ne de bir vasiyet bırakmıştı. Sonraki tartışmalar arasında ilk Müslümanlardan biri ve güvenilir bir sahabe olan Ebubekir bir grup önde gelen Müslüman tarafından halife seçildi. Ebubekir'in seçilmesi, Ömer bin Hattab'ın önerisiyle ve Ebubekir'e bağlılık yemini eden sahabilerin onayıyla gerçekleşti. Müslümanlar ilk halifeyi seçmekle kendine özgü İslami halifelik kurumunu da kurmuş oldu. (Şii İslam Tarihi)
Sayfa 50Kitabı okuyor
İran'ın siyasal parçalanması, büyük çoğunluğu özünde Şii olan ya da Şii düşüncelerden etkilenen çeşitli dinsel-siyasal hareketlerin faaliyetlerine daha uygun koşullar sağlamıştı. Aynı siyasal atmosfer, Moğol sonrası İran'da tarikatlar aracılığıyla yayılan Ali soyuna bağlılığın ve Şii eğilimlerin güçlenmesine de uygundu.
Haydar Amuli'ye göre, şeriatı hakikat ve tarikatla (mutasavvıfın izlediği manevi yol) birleştiren bir Müslüman yalnızca bir mümin değil, aynı zamanda imtihandan geçmiş bir mümindir (mümin-i mümtehan). Aynı anda hem mutasavvıf ve hem gerçek Şii olan böyle bir Müslüman, zahir ile batın arasındaki dengeyi korur, hem fakihlerin lfukaha) lafzi tefsirlerinden hem Şii gulat gibi radikal grupların kanunsuzluk eğilimlerinden eşit ölçüde sakınırdı.
9./15. yüzyıla gelindiğinde ağırlıklı olarak Sünni İran'da ve diğer yerlerde genel manzarayı, tarikatlar aracılığıyla yayılan bu tip Sünni-Şii bağdaşması şekillendirmekteydi. Claude Cahen (1909 - 1991) bu tuhaf sürece, belirli bir Şiilik biçiminin bilinçli yayılmasına karşıt olarak, ''Sünniliğin Şiileşmesi'' dedi.
Moğol sonrası Orta Asya, İran ve Anadolu'da Şiiliğin özel bir biçimini yaymak yerine, erken Safevi Şiiliğiyle sonuçlanan yeni bir bağdaştırıcı popüler Şiilik tipi doğuyordu. Marshall Hodgson bunu, o sırada oluşmakta olan çok sayıda tarikat aracılığıyla aktarıldığı için tarikat Şiiliği olarak tanımladı.
Bu hareketler normalde, ezilen ve yoksul grupların kurtuluşu için binyılcı ya da Mehdici özlemler taşıyorlardı.
Sonunda Hurufiler İran'da kayboldu, ama öğretileri, Hurufiliğin erken literatürünü de koruyan Türkiyeli Bektaşi dervişlerce savunulmaya devam edildi.
İbn Sina'ya ait ve diğer felsefi kavranılan Şii kelamıyla bütünleştirdi -daha sonra Safeviler döneminde İran'da tam geliştirilen bir felsefi teoloji geleneği. Oniki İmamcı Şiiliğin gelişiminin bu üçüncü evresinde Hace Nasırüddin Tusi'nin hem kelam hem felsefe alanında etkisi kesinlikle anahtar bir faktördü; aynı zamanda Oniki İmamcı kelam ile İbnü'l-Arabi'nin tasavvufu arasında da yakın ilişkiler gelişiyordu.
Moğollar Nizari devletini yıktıktan sonra Tusi, Hülagü'nün mahiyetine katıldı ve Moğol himayesine girdi. Bu sırada Oniki İmamcı Şiiliğe geri döndü ve imamet üzerine bir risalenin yanı sıra İmami kelam ilkeleri üzerine önemli eserler, özellikle Kavaidü'l-akaid ve Tecrfdü 'l-itikad'ı üretti.
Modern İranlı biyografi yazarları da dahil, daha sonraki Oniki İmamcı yazarlara göre, İmami bir Şii olarak takiye yapan Tusi, kendisine atfedilen İsmaili eserleri Nizari kalelerde kaldığı sırada ölüm korkusuyla hazırlamak zorunda kaldı.
Oniki İmamcı İmami kelamın o zamanki başsavunucusu Nasırüddin Tusi'nin, Oniki İmamcı Şiiliğin entelektüel tarihinde yeni bir evreyi başlatmış olduğu düşünülebilir. Tusi ve öğrencisi el-Hasan b. Yusuf ibnü'l Mutahhar el-Hilli, aslında, Oniki İmamcı kelamda son özgün düşünce okulunu temsil ettiler.
Daha Tuğrul'un zamanında veziri el-Kündüri, bütün İran topraklarında minberlerden Şiilere lanet okutturdu. Ama daha sonra Selçuklular düşmanlıklarını Oniki İmamcı Şiilerden çok İsmaililere yöneltti.