İakob Tsurtaveli, 5. yüzyılda yaşamış Gürcü yazar ve din adamıdır. Azize Şuşanik’i anlatan Şuşanik’in Şehadeti adlı hagiografik eseriyle tanınır. Tsurtaveli, Rahip İakob olarak da tanınır. Tsurtaveli hakkındaki bilgiler, daha çok kendi eserlerine dayanır.
“Azize Şuşanik’in şehadet yolundaki çilesi, Ocak ayında, ayın sekizinde ve Çarşamba günü başlamıştı. İkinci kez çile çekmeye başladığı zaman ise, Paskalya bayramından sonraki Çarşamba günüydü. Bir sonraki çilesi, 19 Mayıs’ta başladı ve ölümü de 17
Ekim’de, sevgili şehit azizler (Suriye’de 3. yy’da yaşamış Ortodoks kilisesince şehit sayılan iki kardeş) “Kosmas ve Damian’ı Anma Günü” gerçekleşti.
Perşembe gününü ‘Aziz Şuşanik’i Anma,’ sonsuza kadar yüceltilmesi gereken Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’u Yüceltme Günü ilan ettik.”
Şuşanik, günümüze yazılı olarak ulaşabilmiş olan, bilinen en eski Gürcü edebi eseridir. MS 5. yüzyıl’da yaşamış olan yazar
Iakob Tsurtaveli’nin ‘Kutsal Shushanik’in Şehit Oluşu’ adlı eseridir orijinali.
Şuşanik’in şehadetini anlatan el yazması ilk kez 1882’de basılmış. ‘Şuşanik’in Şehadeti’ Türkçeye çevrilip 2019’da Şuşanik adıyla bu kitapta iki dilde (Türkçe ve Gürcüce) yayımlanmış. Yazarın ayrıca günümüze ulaşmamış başka kitaplarının da olduğu sanılmakta.
Peki, kimdir bu Şuşanik?
Şuşanik, inancı sebebiyle zulme uğrayan kadınlardan birisi.
Kitap, Gürcü kralı Vahtang Gorgasali’nin hüküm sürdüğü dönemde (MS 439-502), Gürcistan’ın Aşağı Kartli bölgesini yöneten Prens Varsken’in Hristiyanlıktan çıkıp Zerdüşt dinine girmesinin ardından, eşi Kraliçe Şuşanik’e yaptığı eziyeti anlatır. Kraliçe Şuşanik, kocası Varsken’in baskısına boyun eğmeyip Hristiyan kalmayı devam eder ve saraydan ayrılıp küçük bir evde şehadete ermek için Tanrı yolunda çile çekmeye başlar. Azize’nin bu yolculuğunu bu kitapta anlatan yazar, sadece anlatıcı değil aynı zamanda bu romanın kişilerinden biridir.
Kitap, dünyanın ilk romanı olarak değerlendiriliyor. Aslında hagiografi eseri olarak da geçiyor. (hagiografi: Hristiyanlıkta azizlerin, kilise büyüklerinin ve kendini dine adayanların hayatlarının anlatıldığı eserdir).
İlk kez bu tarz bir roman okudum. İki dilli ve farklı alfabelerle yazılmış olmasından dolayı ilgimi çekti.
ŞuşanikIakob Tsurtaveli · Othello Kitap · 202053 okunma
Şuşanik, Gürcistan'ın doğu bölgesinde yer alan Kartli bölgesini yöneten Prens Varsken'in İran şahı 1. Firuz'un emrine girmesi ve İran resmi dini olan Mazdekciliği (Zerdüşt dini) seçmesiyle Ortodoks olan eşi Azize Şuşanik'e yaptığı eziyetler anlatılmaktadır.
Azize, kocasının baskısına boyun eğmez ve Ortodoks kalmaya devam eder.
Kitap, dünyanın ilk romanı şeklinde karşıma çıkınca merak edip okumaya başladım. Yazar İakob Tsurtaveli, Prens Varsken'in sarayında gördüklerini yazdığı bir kitaptır. Dünyanın ilk romanı şeklinde ilgimi çekse de içerik bakımından pek ilgimi çekmedi.
ŞuşanikIakob Tsurtaveli · Othello Kitap · 202053 okunma
Şuşanik, Gürcü edebiyatının ilk yazılı örneklerinden sayılan 11.yy’a ait hagiografik bir küçük roman. Peki hagiografi ne demek? Hagiografi; ermiş olduğu kabul edilen kişilerin, kilise büyüklerinin ve kendini dine adayanların hayatlarının anlatıldığı edebi eserlere verilen isimdir.
Eser Prens Vaseken’in İran şahından etkilenerek Zerdüştlüğü kabul etmesini ve inançlı bir Hıristiyan olan eşi Şuşanik’in bunu kabullenmemesiyle başlıyor. İnancı uğruna her şeyi göze alan bir azize ve itaat edilmedikçe gözü dönen prens… Anlatılanlar muhtemelen birçok dini hikayede sadece kişilerin değişmesi ile bildiğimiz olaylar.
Kitaba Türkçe metni haricinde orijinal hali (Gürcüce) de eklenmiş. İlk örneklerden sayıldığı için merak edip okuduğum bir kitap oldu.
Keyifli okumalar dilerim.
ŞuşanikIakob Tsurtaveli · Othello Kitap · 202053 okunma