padişahı ve onunla birlikte çalışanları, bu kadar çekingen ve korkak olmaya sevk eden sebepler, sadece günün şartları mı idi, yoksa "Galiz bir gafletle, hain bir meskenetle vatanın haklarını müdafaada" gösterdikleri tolerans mı idi? Bu sorunun cevabını vermek hâlâ güçtür. Ancak Sadrazam Damat Ferit Paşa'nın, değil Türk milletine kendisini işbaşına getiren Osmanlı sultanına bile herhangi bir fayda sağladığı şüphelidir