Yılmaz Öztuna Gönderileri
Yılmaz Öztuna kitaplarını, Yılmaz Öztuna sözleri ve alıntılarını, Yılmaz Öztuna yazarlarını, Yılmaz Öztuna yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.IV. Murad
Eski Saray'dan (Üniversite Merkez Binası) attığı bir ciridi Bâyezid Camii'nin minarelerinden birinin altına, Haleb Kalesi'nden fırlattığı bir mızrağı da şehrin Saraçhane meydanına düşürmüştü. Okmeydanı'ndaki müsabakalarda 1070,5 gez mesafeye isabet kaydetmiş, okunun düştüğü yere namına taş dikilmiştir. Ciritle deldiği 12 kalkan hatıra olarak Budapeşte'nin Beç (Viyana) Kapısı'na, okla deldiği 12 zırh da Kahire Kalesi'ne asılmıştır.
Sayfa 162Kitabı okudu
Evliyâ Çelebî'yi, pek genç yaşta himayesine alan, sesinin güzelliğini, zekâsını ve hazırcevaplığını takdir eden IV. Murad'dır. Öyle ki, efendisinin ölümünde 29 yaşında olan Çelebî, Sultan İbrahim'den aynı iltifatı göremeyince Saray'dan ayrılmış ve ünlü seyahatlerine, önce Bursa'ya gitmek suretiyle başlamıştır.
Sayfa 158Kitabı okudu
Gittikçe ağırlaşan IV. Murad, 8 Şubat 1640 akşamı saat 20.00'de (08.00'de) öldü. 27 yaşını 6 ay ve 12 gün geçiyordu. Normal bir ömre malik olsaydı, Türkiye tarihinin daha bahtiyar bir gelişme göstereceği kesin olarak ileri sürülebilir. Yerine muvazenesiz bir genç olan kardeşi Sultan İbrahim'in ve 8 yıl sonra da 6,5 yaşındaki IV. Mehmed'in geçmesi, Köprülü'nün iktidara geldiği 1656'ya kadar, 15,5 yıl, imparatorluğun anarşi içinde yüzmesiyle neticelenmiştir. IV. Murad'ın saltanatı 16 yıl, 4 ay ve 8 gün tutmaktadır.
Sayfa 156Kitabı okudu
Kanunî nasıl en değerli oğullarının ölümünü görmüşse, asrının Kanunî'si olan IV. Murad da, pek kıymetli 3 yetişmiş kardeşini idam ettirdi ve taht, derğersiz bir şehzâdeye, Sultan İbrahim'e kaldı. Bu 22,5 yaşında bulunan yeni veliaht-şehzâde İbrahim de, hayatına son verilmek için ağabeyinin bir şehzâdesinin doğup yetişmesini bekliyordu. Halbuki IV. Murad'ın kızları yaşıyor, fakat şehzâdeleri, doğduktan bir müddet sonra ölüyordu.
Sayfa 145Kitabı okudu
IV. Murad'ın başarı sebeplerinden biri de, devrinin en değerli adamlarını bulup kullanabilmekte gösterdiği iktidardır. Maamafih artık geçen asırda görülenler çapında devlet adamı ve kumandan yetişmiyordu.
Sayfa 144Kitabı okudu
Orduda bir tek şahıs yoktu ki, hükümdarının dünyanın en akıllı ve en kahraman şahsı olduğuna inanmasın ve emirlerine tereddütsüz itaat etmedin! IV. Murad, alelâde bir asker gibi davranıyor, geceleri onlar gibi atının örtüsünü üstüne çekip uyuyor, otağ'ı hümâyûnunu kurdurtmuyor, bütün meşakkatleri paylaşıyor, hiçbir şey gözünden kaçmıyor, kusurları cezalandırıyor, hareketlerini beğendiği askerlerle arkadaş gibi konuşuyordu. Ordusunun en kuvvetli adamı, en iyi silâhşörü, en mükemmel süvarisiydi. Bir defa, şişman ve kuvvetli bir adam olan Vezir Mustafa Paşa'yı tek eliyle kemerinden tutarak havaya kaldırmış ve zahmetsizce bu şekilde birkaç dakika tutmuştu. Bu gibi hareketleri, daima ordunun tezahüratıyla karşılanıyordu.
Sayfa 141Kitabı okudu
Ancak Nef'î bir şiirinde IV. Murad'ı da korkunç isnatlarla hicvetti. Bunun üzerine padişah, şairi, kendisine uzun zamandan beri diş bileyen Vezir Dâmad Bayram Paşa'ya teslim etti. Bayram Paşa, şairi boğdurtup cesedini denize attırdı. Onun için Nef'î'nin mezarı yoktur. 1965 Aralığında kendisi için Konya'da bir makam, sembolik bir mezar yapılmıştır.
Sayfa 140Kitabı okudu
IV. Murad, çok sevdiği başka bir adamı, XVII. yüzyılın en büyük Türk şairi olan Nef'î yi idam ettirdi. Bâkî ile Nedîm arasında gelen Türk şairlerinin en büyüğü olan Nef'î'nin asıl adı Ömer'dir.
Sayfa 139Kitabı okudu
Kahvehanelerden sonra meyhaneler de kapatıldı, hattâ yıktırıldı. Tütün içenler gibi içki içenler de şiddetle takip edilmeye başlandı.
Sayfa 138Kitabı okudu
İstanbul şehrinde 1555'ten beri 78 yıldır kahve ve 1605'ten beri 28 yıldır tütün içilmektedir. Şehir, mükellef ve çok sayıda kahvehanelerle doludur. Bunların bir kısmı, Yeniçeri zorbaları tarafından işletilmekte ve pek çoğu, zorbaların toplantı yeri durumundadır. IV. Murad, yangına sebep olduğu bahanesiyle bütün kahvehaneleri kapattığı gibi, evlerde dahi tütün içilmesini yasak etti.
Sayfa 134Kitabı okudu
2 Eylül 1633'te çıkan yangın, İstanbul şehrinin gördüğü en büyük felâketlerden biridir. Cibâli'den çıkan yangın, hızla yayıldı. Rüzgâr, yangını körüklüyordu. 24 saat içinde, Marmara ile Haliç ve sûrlar arasında kalan asıl İstanbul'un beşte biri yandı. 20.000 ev, birçok saray, konay, medrese, cami mahvoldu. Pek değerli tarihî eşya ve kitaplar yandı. IV. Murad, Sadrâzam, vezirler ve bütün devlet adamları söndürülünceye kadar yangın sahasında kaldılar. Bu yangını vesile sayan IV. Murad, 14 gün sonra meşhur tütün yasağını koydu.
Sayfa 133Kitabı okudu
Artık 19 yaşını, 10 ay ve 13 gün geçen IV. Murad, bugün devlet idaresini tam mânasıyle kudretli ellerine almış ve ölünceye kadar 7 yıl, 8 ay, 1 gün, kendinden başka kimseye iktidar vermemek suretiyle imparatorluğu yönetmiş, devlete yeniden can vermiştir. IV. Murad, Abaza Mehmed Paşa'nın tam mânasiyle alamadığı ağabeyi II. Osman'ın öcünü, zorbalardan almıştır. Sultan Osman'ı katleden 10 Yeniçerinin mensup olduğu orta (tabur), ilga edilmiş ve bu tabur, ocağın yıkıldığı 1826 tarihine kadar asırlarca her üç ayda bir ulûfe törenlerinde bizzat Yeniçeriler tarafından "yok olsun!" nidasıyla lânetlenmiştir.
Sayfa 132Kitabı okudu
IV. Murad, en büyük Türk hükümdarlarındandır. Kendisinden 7 yıl, 8 ay, 24 gün büyük olan ağabeyi II. Osman gibi pek genç yaşında büyük bir istidat ve zeka göstermiştir. "Murâdî" mahlasıyla güzel şiirler yazmış ve "Şâh Murâd" mahlasıyla güzel parçalar bestelemiştir.
Sayfa 107Kitabı okudu
Tahttan indirilen I. Mustafa, 31 yaşındaydı; tahte geçen yeğeni IV. Murad 11 yaşını ancak 1 ay, 15 gün geçiyordu.
Sayfa 106Kitabı okudu
....ama Atsız her devrin menkûbu durumunu hep muhafaza etti.
