Kendi hesabıma, gücüm dahilinde olmayan bütün şeyler arasında en değer verdiğim şey, hakikati içtenlikle seven kişiler arasında kurulan dostluk bağıdır. Zira inancım odur ki şu koca dünyada kurulacak hiçbir bağ insana böyle bir sevgi bağı kadar huzur veremez.
Kimilerince “yoldan çıkmış bir tanrıtanımaz”, kimilerine göre ise “Tanrı’sı ile kendinden geçmiş bir adam” olan Spinoza’nın, hayatı boyunca kendisini hem dindarlara hem de dinsizlere karşı savunmak zorunda kalması; farklı kişiler tarafından hem teist hem de ateist olmakla itham edilebilmesi –ya da övülebilmesi– çok ilginçtir
Tanrı’yı yani Doğa’yı anlamak, insana adeta tanrısal bir neşe verir ve insanın ulaşabileceği daha üst düzeyde bir hoşnutluk yoktur.
Spinozist etik, neyin yapılması ve neyin yapılmaması ile ilgili değil, neye muktedir olduğumuz ve neye muktedir olmadığımıza ilişkindir. Gücümüzün neye yettiğine, bu gücü nasıl kullanabileceğimize, gücümüzün yettiği her şeyi nasıl gerçekleştirebileceğimize dair bir soruşturmadır ve yaşam da, etik de, hatta toplumsal varoluşumuz da, bu soruşturmanın sürekliliği ve nihai olarak da pratiğe dökülebilmesinden ibarettir.
Herhangi bir dinin topluluğu, bu dinlerin izleyenleri, ne hakla Tanrı’yı kendi akıl almaz dogmalarının oyuncağı haline getirebiliyorlardı? Spinoza kendisini; insanların bilgisizliğinin sığınağı haline gelmiş Tanrı’sını onların ellerinden kurtarmaya, Tanrı’yı tanrısal ışığın kendisi ile anlamaya ve anlatmaya adamaya adeta mecbur kalmıştı. Usunu, Tanrı’sının ona bahşettiği en nadide şeyi, bir zırh gibi giyinecek ve ona saldırmaya hazırlananlar ile savaşacaktı.
“Kalabalığı yönetmek için, hurafeden daha etkili hiçbir şey yoktur.”
Gerçekten bir yazgı var mıydı, varsa nasıl bir şeydi?
–en başa dönersek şeylerin de bizzat kendisi, yani Tanrı’nın dışavurumları– Tanrı’nın kendisidir.
“İnsan faydalı olanı aramaya, yani kendi varlığını korumaya ne kadar çalışırsa, o kadar fazla güç sahibi olur ve o kadar çok erdem kazanır...”
Önemli olan yargılamak değil; anlamaktır.
-Benedictus De Spinoza
Gerçek din, kendisini mucizeler ya da kutsal kitaplar gibi tarihsel anlatılar yoluyla değil fakat kendi zorunlu yasaları aracılığıyla görünür kılan bir tanrıyı anlama çabasında gizlidir.