"... Bu eserler hayatı, insanı, kadını, aşkı, her şeyi küçümser, rezil dünya! diye haykırır bu eserler. Yazarın iyice oynattığı, cemiyetin ve ferdin bütün kirli çamaşırlarını ortaya çıkardığı, bütün değerlerini çirkefe fırlattığı, paçavraya çevirdiği çok açık seçiktir. (Benzer bir gayret içindeyim.) "
Sonlarına doğru yukarıdaki cümleyi okuyana kadar yazarın, neden böyle şeyler kaleme aldığını anlayamadığım o kitap..
Oldukça geniş hacimli bu romanda; sanrılı ve melankolik bir adam olan Sayru Usman'ın günlüğünden parçalar okuyoruz. Bazı olayların onun sanrısı mı yoksa gerçek mi olduğunu anlayamadığımız satırlarda; dönemin, bazen geçmişin edebi isimlerinin, tarihin tozlu sayfalarında nefes alan liderlerin, önemli sanat eserlerinin arka planlarının izini sürüyoruz. Kah tarihi bilgimizi sorgulatan bir ansiklopedi, kah toplumsal yaralarımıza parmak basan bir sosyolog, kah kendimizi huzurlu kollarına bırakabileceğimiz sanatseverler bir dost gibi sarıyor bizi. Kahramanımız en sonunda aklı iyice bulandığı için akıl hastanesine alınana kadar (ki bence şahane bir ironi olmuş) bizlere doğrusu anlatılmayan edebi, tarihi ve toplumsal yalanların gerçeğini fısıldıyor üslubunca.
Oldukça yorucu bir okuma deneyimi oldu. Kendimi sürekli şaşkınlıkla bir şeyleri araştırırken buldum. Bazen Sayru Usman'ın trajikomik hallerine güldüm bazen de haklı oluşunun verdiği can sıkıntısıyla hüzünlendim.
Sakin bir kafayla, pozitif bir ruh haliyle ve bazı gerçekleri hazmedebilecek kadar rahatken okunmasını önerdiğim bir kitap oldu. Çünkü Sayru Usman'ın melankolisi bulaşıcı olabilir
