Gadr ede re'âyâsına vâlî-i eyâlet
Dünyâda vü ukbâda ne zillet ne rezâlet
Şehrin valisi, halkına eziyet ediyormuş. Bu, dünyada ve ahirette ne rezilliktir, ne alçaklıktır!
Dehri arasan binde bir âdem bulamazsın
Âdem görünen harları âdem mi sanırsın?
Dünyayı arasan insanlığın binde birini bulamazsın. İnsan görünen eşekleri insan mı sanırsın?
Çok mukbili gördüm, ki güler, içi kan ağlar,
Handân görünen herkesi hurrem mi sanırsın?
Çok mutlu görünen kimse gördüm; dışı gülerken içi kan ağlıyordu. Gülen herkesi (gerçekte) mutlu mu sanırsın?
İslâm imiş devlete pâ-bend-i terakkî,
Evvel yoğ idi işbu rivâyet yeni çıktı.
İslâm devletin ilerlemesine ayak bağı oluyormuş. Önceden böyle bir söylenti yoktu, yeni çıktı.
Devrinin en büyük Hiciv Ustası olan Ziya Paşa, hayatı boyunca haksızlığa boyun eğmemiş, adaleti savunmuş ve birçok defa görüşlerini keskin dili ile belirtmiştir.
İnsanlar arasında bir üstünlüğün olmadığını ve her insanın zengin olsun, fakir olsun kara toprağa karışacağını şu beyitle çok güzel özetlemiştir;
"Ya bister-i kemhâda ya virânede cân ver
Çün bây ü gedâ hâke beraber girecekdir."
Divan Edebiyatına çok merak salan Ziya Paşa küçüklüğünde lalasından bunu öğrenmek ister. Fakat lalası bunun atiyye-i ilahiye olduğunu, Allah nasip eder ise buna vasıl olacağını, ilim ile ele geçemeyeceğini anlatır. Ne var ki yıllar sonra Devletin karşısına bir Divan Şairi, Hiciv Şairi olarak çıkar.
Maalesef hayatının yarısını Avrupa'da geçiren şairimiz, af için devlete birçok kasîdeler yazar. Fakat aynı zamanda ismini unuttuğum(affınıza sığınıyorum) bir Osmanlı Sadrazamı ile birçok kez hasım olur.
Terkib-i Bendinin 8. Bendinde (Benimde en çok sevdiğim benddir.) Şöyle der;
"Kibre ne sebep? Yoksa vezîrim diye gerçek
Sen kendini düstûr-u mükerrem mi sanırsın?"
Ayrıca İslam Dininin, çok fazla benimsenmemesi ve zayıflamasını da kaleme alan Ziya Paşa bir başka bendinde şöyle der;
"İslâm imiş devlete pâ-bend-i terakkî
Evvel yoğ idi iş bu rivayet yeni çıktı"
Devrin değişmesini, insanların riyâkarlığını ve daha birçok olumsuz konuda şiirler yazan, ünlü şairimiz Ziya Paşa'yı ve yazdığı en büyük iki şiiri olan Terkib-i Bend ve Terci-i bendini okumanızı şiddetle tavsiye ediyorum.