Maddi, dünyevî olanın sınırlılığı, yetersizliği, ve tatmin etmeyişi ilkesine karşı hep manevi olanın sonsuzluğu, genişliği ve mutlak bir tatmin sağlaması ilkesini ön plana çıkarır. "Ukde-1972" şiiri bir anlamda bu karşılaştırmaya dayanır:
"Biriktir; delik kese!
Yetiştir; toprak köse!
Hep eksiklik, eksiklik,
Hadisede hadise
Nasıl alsın deryayı;
Kafa bir küçük kase...
Akla yoktur çıkar yol;
Ne hesap, ne hendese!
Gel de suda aksi tut!
Gölgeyi tık kafese!
Şu zaman dediğinden
Bir tek ânmış son hisse."
Bu çalışmanın değişik yerlerinde Joachim du Bellay, Nerval, Charles Baudelaire ve Mayakovski gibi dört önemli şair ve kuramcının genç şairlere öğütleri yer aldı. Onları bir araya toplamakta yarar var. Bunlara, Dağlarca'nın öğütlerini ve gerek şair, gerek şiir araştırmacısı olarak elli yıla yakın bir süre şiir üstüne çalıştığım için, kendi
Ey kız! Ki gözlerinde letâfet ayân olur,
Her bir nigâh-ı rûhumu eyler cerîhadâr!
Gönlüm hayâl-i çeşmine bir âşiyân olur!
Hüsnün eder hayâlimi mir'at-ı nev-bahâr
Ebvâb-ı sırr-ı aşkı eder dâimâ küşâd
Bir gence karşı işveli, sevdalı gözlerin
Bir şâir-i hazîni letâfetle etti şâd
Ey mâî gözlü gül! Nigeh-i rûh-perverin
Onda metafizik ürpertinin kaynaklarından biri nihilizmdir. (...) çok sevdiği dünya hayatı ve güzelliklerinin fani oluşunu bir türlü kabullenememe, maddi ve biyolojik anlamdaki bütün güzelliklere tutkuyla bağımlılık, nihilizmin unsurlarıdır. (...) Ahiret inancı olmayan insan, geçen her dakikayı ölmüş, yok olmuş bilir.
(...) İslâmî döneminde ise geçen zaman dilimi, artık onun için yokluğa yuvarlanmış, anlamını ve değerini yitirmiş bir şey değil; tam tersine ona sonsuz bir hayatı kazandıracak olan bir sermayeye dönüşmüştür.
Seni her özlediğimde sevgilim,
Gökyüzüne bakıyorum;
Göğün mavisinde gözlerini görüyorum çünkü.
Seni her özlediğimde bir tanem,
Denizlere bakıyorum.
Ufuğa bakınca mucizeni görüyorum çünkü.
Seni her özlediğimde bir tanem,
Kuşlara bakıyorum.
O kanatlardaki özgürlüğünü görüyorum çünkü.
Ve aşkım, seni her özlediğimde,
Adında isyan ediyorum.
Seni özlemek istemiyorum ben,
Ben seni yaşamak istiyorum,
Seni her özlediğimde sana bakmak istiyorum
Ve seni sende görmek sadece