Muhakkiklere göre mükemmel bir insanın terkibi üç manadan oluşur: Bunlardan birincisi ruh, ikincisi nefs, üçüncüsü ceseddir. Bu üç manadan her birini ayakta tutan bir sıfat vardır. Ruhun sıfatı akıl, nefsin sıfatı heva, cesedin sıfatı ise histir.
Nefsin, arzularından men edilmesinden başka Cennet kapısının anahtarı yoktur. Nitekim Hakk Taâlâ şöyle buyurur: "Cennet, nefsini heva ve hevesinden men edenin yurdudur." (Naziat, 79/40, 41)
Sayfa 69 - Dergâh Yayınları
Peygamber(s.a);" Hangi şey için yaratılmışlarsa herkese o şey kolaylaştırılmıştır " buymuşlardır. İzzet ve Celâl sahibi olan Allah herkesi bir iş için yaratmış ve o işin yolunu o kişiye kolaylaştırmıştır.
Sayfa 70 - Dergâh Yayınları
Hikaye: Hâtem (Hâtim) Asam (r.a.), "Dört ilmi seçince bütünü ile âlemden kurtuldum". demiş, "bunlar nedir", sorusuna da şu cevabı vermiştir:
"Birincisi: Bildim ki, Allah Taâlâ'nın üzerimde hakkı vardır. Benden başka hiçbir kimse bu hakkı eda etme gücüne sahip değildir. Derhal bu hakkı ödemek için çalışmaya koyuldum.
İkincisi: Kısmetime bir rızkın düştüğünü; hırsla çalışsam bile artmayacağını anladım ve rızkı artırma kaygısından kurtularak rahatladım.
Üçüncüsü: Kaçmakla kurtulamayacağım bir şeyin ölümün beni takip etmekte olduğunu anlayınca, derhal ona karşı hazırlık yapmaya başladım.
Dördüncüsü: Ululuğu ulu olan bir ilahım var. O, benim her halime vakıftır, anlayışına ulaşınca ondan utandım. Yapılması uygun olmayan davranışları terk ettim. Kul Mevlâ-yı Müteâl'in kendisine nazar etmekte olduğunu bilirse, kıyamet günü efendisinden utanacağı bir işi yapmaz".
Sayfa 79 - Dergâh Yayınları
Fakr( Ve Dervişlik)
Nakledilir ki, dervişin biri bir padişahla tesadüfen karşılaşmıştı. Padişah: Dile benden dileğini, deyince, derviş cevap vermiş: Ben kölemin kölelerinden bir ihtiyaç talep etmem (sen kölemin kölesi olan zatsın). Padişah, bu nasıl olur, diye sorunca, fakir demiş ki: Benim iki kölem var, bunların ikisi de senin efendindir. Bunlardan birisi ihtiras, diğeri tûl-i emel ( bitmez tükenmez arzular) dır.
Sayfa 86 - Dergâh Yayınları
Denilmiştir ki: " Halka nazar eden helâk olur, Hakk'a rücû eden malik olur" zira halka bakmak helâk alâmetidir. Hakk'a dönmek ise malik olma işaretidir.
Sayfa 96 - Dergâh Yayınları