Baba İlyas oğlu Muhlis Paşa
hedeflediği, Rum'daki babasının halifeleri aracılığıyla Selçuklu Sultanı ve Moğolları baskısı altında yaşamakta olan Alevi-Bâtıni inançlı Türkmenler'i ve diğer halkları peşine takıp isyan çıkarmayı kafasından çoktan atmış bulunuyordu. Uzun gezileri sırasında, böyle bir halk hareketinin öznel ve nesnel koşullarının mevcut olmadığının farkındaydı. Ayrıca babasının halifelerinin çoğu Sulucakarahöyük'te dergâhını kurmuş olan Hacı Bektaş'ın ve Anadolu Bacıları (Bacıyan-ı Rum) örgütünün çevresinde toplanmış olduklarını ve Moğollar'ı Rum'dan çıkarmak için bağımsızlık siyasetini güden II. İzzeddin Keykavus'la birlikte olduklarını görmüş;
Eğer yüreğine merhemle iyileştirilmesi mümkün olmayan bir yara açılmasını istemiyorsan, cahillerle söyleşme.
Kabusname - Keykavus
hele aşıklığın vuslat baştan başa dert ve mihnettir.
Evin direği erkek, duvarı kadındır, demişler...
Ey oğul! Yüz güzelliği peşinde koşma. Güzellerin çok aşığı olur.
Ey oğul!
- Bütün işlerinde sabırlı ol. Sabretmek akıllılıktır.
- İşinde gücünde asla gafil olma. Gafilik ahmaklıktır.
- İş yerinde pervasızca hareket etme. Çünkü pervasızlık cahilliktir.
- İşin gücün sana sırtını döndüğü vakit çabucak hakikatin peşine düş ve bir çare düşün. Sabırlı ol ki iş yüzünü göstersin. Çünkü hiçbir iş acele ile hallolmaz.
Kabartmalı çiniler Selçuk mimarisinde çok enderdir. Bunlar özellikle kitabeler, yazılar için kullanılmıştır. Daha az olarak bitkisel desene rastlanır. Bu güne kalan örneklerin çoğu lahitler üzerinde yer almaktadır.
Çini hamuru yumuşakken üstüne kalıpla şekiller kabartma teşkil edecek şekilde basılır. Aynı kabartma desen etrafı kesilerek de çıkarılabilir. Çini pişirildikten sonra üzeri tek renk krem, firuze, lacivert, mor veya yeşil sırla sırlanarak tekrardan fırınlanır. Daha etkili, lacivert zemin üzerine beyaz kabartma sülüs yazılı bir cinsi de vardır. Bunlarda çiniye beyaz astar çekildikten sonra kabartma yazılar şeffaf renksiz sırla, çukurlar lacivert sırla sırlanır ve fırınlanır. Sivas I. İzzeddin Keykavus Türbesi cephesinde (1219-20). Konya Alaeddin Camii'ne bitişik il. Kılıç Arslan Türbesi lahdinde (12. yüzyıl sonu) bu çeşit kabartmalı, sülüs yazılı çiniler kullanılmıştır.
Tek renk firuze, yeşil sırlı kabartmalı çiniler yine özellikle lahitlerde görülür.
Konya Alaeddin Camii'ne bitişik Il. Kılıç Arslan Türbesi (12. yüzyıl sonu), Konya Sahip Ata Türbesi, Konya Mevlana Türbesi lahitlerinde bu çeşit çini kaplama görülür.
Sayfa 97
İnsan figürü Anadolu'da ender olarak sadece büst veya rozet şeklinde canlandırılarak ay ve güneşi sembolize eder. Çoğunlukla ay ve güneş bir arada kullanılır.
Cizre Köprüsü'nde insan büstü arslan üzerinde güneşi, boğa üzerinde ise ayı canlandırır. Sivas Keykavus Darüşşifası'nın ana eyvanının kemer köşeliklerinde, birer ay ve güneş rozeti içinde, çok harap durumda, uzun örgülü saçlı başlar yer alır. (1217) Etraflarına dağılmış daha küçük dörder rozetinde başka gezegenleri sembolize ettiği kanısındayız.
Sayfa 36
Siyasetnâme Geleneğinin Öncüsü
Sebüktegin'in Pendnâme'si, alanın diğer önemli eserleri olan Keykavus'un Kâbusnâme'si, Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig'i ve Nizâmülmülk'ün Siyasetnâme'sinden daha evvel kaleme alındığı için, Müslüman Türk siyasetnâmelerinin sayılır.
İnsanlar kendi evinin dört duvarında ülkesinin padişahı gibidir. Oysa dışarıda, ovada gurbetteki insan gibi gariptir.