Yakup Kadri'nin şikayeti, mahalle ethos'u ve entellektüel iklimin, Türk yazarlarındaki yaratıcılığı öldürmesiydi. İslam ve halk kültürünün bir karışımı olarak mahalle ile, yaratıcılık yoksunluğu arasındaki aynı bağlantı, Atatürk tarafından da kurulmuş gibi görünüyor.
Fakat güçlenmekte olan mahalle kültürüne karşı duyulan kuvvetli nefret, en iyi şekilde, Ankara'da Mustafa Kemal'e katılacak olan yazar Yakup Kadri Karaosmanoğlu tarafından açıklanacaktı. Yakup Kadri'nin hikayelerinden biri, şapka giymeye kalkıştığı için mahalle kabadayıları tarafından dövülen Batılılaşmış bir Türk'le ilgilidir.
Mahalle, diğer taraftan , iç köleliği hayatın bir gerçeği olarak kabullenmişti. ... bu yüzden mahalle insan kişiliğinin genişlemesini engelleyen geleneksel değerlerin bir fonu olarak görülmeye başladı .
..."toplum"u ıslah etmek isteyen kişiler aynı zamanda, aile reformu isteyenlerdi.
Atatürk'ün bireyi, halk denetiminden zorla söküp almasında gördüğümüz kararlılığının bir kez daha yeni eğitim sisteminde bulunan bir kökeni vardı .
Atatürk reformlarının, mahallenin ahlaki kontrolünün içine sinen şahsi bağlılıklar ve ikiyüzlülük yerine, bu denetimi etkisiz hale getirmeye çalışan bir kurallar dizisi ile ve onun yerine kişiye hareketlerinde sorumluluk veren bir düzenlemeler sistemini yerleştirmeye çalışan bir yönü vardı.