“Türk’ün Ateşle İmtihanı” Halide Edib Adıvar’ın anılarını kaleme aldığı iki ciltlik kitabın ikincisidir. İlk kitap olan
Mor Salkımlı Ev yazarın çocukluk günlerinden 1918 yılına kadar olan süreyi anlatır. İkinci kitap olan “Türk’ün Ateşle İmtihanı” ise 1918-1923 yılları arasındaki dönemi anlatır.
Bu kitabı okumaya “Lord Kinross -
Atatürk” kitabını okurken karar verdim. Lord Kinross, kitabında bu kitaptan çok fazla alıntı paylaşmıştı.
Kurtuluş Savaşı mücadelesinde bizzat yer alan Halide Edib Adıvar yaşadığı ve gördüğü her şeyi kaleme almış. Yeri geldiğinde savaşın en kanlı sahnesinden, yeri gelince de atından/ köpeğinden bahsetmiş. Tarih kitaplarında tek bir cümle ile okuyup geçtiğimiz bazı olayların ne kadar zorluklarla yaşandığını usta kalemiyle okuyucularına aktarmış.
Kitabı hayranlıkla okudum ve herkesin okumasını tavsiye ediyorum. Sözlerime
Selim İleri’nin kaleme aldığı “Mor Salkımlı Ev” kitabının sonsözünde yer alan bu cümleyle sonlandırıyorum. Herkese keyifli okumalar dilerim.
“Şimdi düşünüyorum da, okullarda okuduğumuz tarih kitapları, yaşanmış, acısı ve sevinci tadılmış günleri bize anlatmaktan, aktarmaktan, duyumsatmaktan ne kadar uzak!”
Osmanlı İmparatorluğu çökmüştü. Fakat bu korkunç çöküntünün altında ezilenler yalnız Birinci Büyük Dünya Savaşına Türkiye'yi sokan İttihatçılar değildi. Şurasını da eklemek isterim ki, o savaşa girsek de girmesek de imparatorluğun devam edemeyeceğine, ben, o günlerde de inanmıştım. Bununla birlikte geleceği görebilen bir politika izleyebilseydik, belki o günün ani ve korkunç akıbetine uğramazdık. Her halde o gün imparatorluğun ölümü apaçık bir gerçektir.
İnsanların kardeşliğini ve barışını anlatan İslamlığın ölmezliği vardır. Batıl inançlar ve dar görüşler İslamiyet değil. Allah'tan gelir gerçek İslamlık. Ben bugün onun en yüksek noktasını ifade etmeye mecburum. Türkiye, benim zulme uğramış milletim de ebedidir: O öteki milletlerde olan kusur ve faziletlere sahip olmakla birlikte, hiçbir maddi kuvvetin yok edemeyeceği manevi bir güce de sahiptir. Ben bugün onun doruğunu anlatmalı, insanlığın kardeşliğini anlatan ruhunu vermeye çalışmalıyım.
Avrupalı İtilaf devletlerinin tecavüz siyaseti bazen hainlikle ve daima haksız olarak Türkiye'ye çevrilmiştir. Eğer ayda ve yıldızlarda da Türkle Müslüman bulunduğunu söyleseler oralara da istila orduları gönderilerdi.