ANAYASA TARTIŞMALARI
Türkiye toplumu hiçbir anayasasını biçimsel bir toplum sözleşmesine dönüştüremedi. Yaşam biçimiyle devletin mimarisini ve o mimarinin götüreceği istikameti belirleyen anayasalar, Türkiye tarihinde daima bir kesimin diğer bir kesime kendi tasavvurunu kabul aracı olarak kullanıldı. Bunun istisnası yok maalesef.
Esasında bu da sosyolojinin siyasete – ya da politik mücadeleye – yansımasıdır. Diğer bir ifadeyle anomali normaldir. Önce içtimai savruluş, ardından politik kaos geliyor. Türkiye’de de olan budur.
Bu devlet sürekli “birilerinin devleti” oldu, tüm toplumun devleti olamadı. Çünkü tüm toplumun üzerinde birleştiği bir tür gayrı resmi ve sivil anayasa olmadı.
Devlet toplumun örgütlenmiş halidir. Ama bu normal toplumlar için geçerli. Eğer sosyolojiniz toplum değil, paralel toplumcuklar ürettiyse, çatı bir devlet ve onun birleştirici bir anayasası üzerinden ortak gelecek ve ortak erek tespit ederek mutlu-mesut yaşamak mümkün olmuyor.
Yönsüz devlet, yönsüz toplumların kaderidir.
Türkiye’de 1876, 1921, 1924, 1961 ve 1982 yıllarında yeni anayasalar yapılmıştır. Günümüzde yürürlükte olan Anayasa, 7 Kasım 1982 tarih ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasıdır.
Sayfa 171Kitabı okuyor
Hukuk ilkelerine uymayan kanunlara uymak da halkı uysal koyunluğa götürür.
Türkiye’de tarih araştırmaları ve çalışmaları 20. yüzyılın başlarında en yüksek seviyeye çıkmıştır. Bu sebepsiz değildir. Toplumumuzun yeniden tanımlandığı, devletin başkalaştırıldığı, aydınların kendilerini çeşitli şekillerde ifade ihtiyacını hissettiği bu dönemde tarih ister istemez gözde alanlardan birisi olmuştur. Tarihi ortadan kaldırmadan,
Demokrasi elden gitmiştü bunun çün darbeyle padişahlık getürdük
12 Mart 1971 yarı-darbesinden sonra askeri bürokrasinin Tükiye Büyük Millet Meclisi'ne dikte ettiği (Türkiye Büyük Millet Meclisi,nin de hazmettiği ) anayasa değişiklikleriyle, 1961 Anayasası'nın getirdiği özgürlükler rejimi daraltılmıştı. 1982 ana yasası özgürlükleri daha da kısıtlamakla kalmamış, 1971 sonunda dakunulmayan devlet yapısını da radikal biçimde değiştirmiştir. Bu değişikliğin ana hatları şunlardır: (1) 1961'de zayıflatılmış olan yasama üstünlüğü 1982'de iyice ortadan kaldınlmıştır, (2) 1961'de temsili ve sorumsuz bir makam olan Cumhurbaşkanlığı 1982'de olağanüstü yetkilerle donatılmış bir devlet başkanlığına dönüştürülmüştür, (3) 1961'de bağımsız olan Yargı 1982'de Yürütme'ye bağlı hale getirilmiştir
Cuntacı hokkabazlığı ve sınıf çatışmasının apolitikleştirilmesi
1982, anti-sendikal tutumu uç noktaya götürür {Md.51): (1) "Bilgi ve belgeler"in yetkili merci verilmesi gerekir, (2) birden fazla sendikaya üye olunamaz (3) tüzükler, yönetim ve işleyiş yalnız demokratik esaslara değil, Cumhuriyet'in niteliklerine de aykırı olamaz. Kısıtlama çemberi, sendikal faaliyete ilişkinin ek 52. maddeyle iyice daraltılır: (1) Sendikalar, 13. maddedeki genel sınırlamalara aykırı hareket edemezler, (2) siyasi amaç güdemezler, (3) siyasi faaliyette bulunamazlar, ( 4) siyasi partiler den destek göremezler ve onlara destek olamazlar, (5) derneklerle, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıflarla bu amaçlarla ortak hareket edemezler, (6) devlet, sendikaları idari ve mali denetimi altına alır. Özetle, derneklere konan siyaset yasağı sendikalara da konmuştur, sendikalar da toplumdan yalıtılmış ve çok dar bir ekonomizme mahkum edilmiştir. Üstelik devletin hem mali hem de idari vesayeti altına sokulmuşlardır.
Çarpıklık, noksanlık...
1961'de çok açık biçimde kişinin isteğine ve küçüklerin kanuni temsilcisinin rızasına bırakılan din eğitimi, bunu milli eğitimin dışında bırakan Kemalist laikliğe tümüyle aykırı olarak, 12 eylül Kemalistleri tarafından, milli eğitimin içine sokuluyor ve zorunlu yapılıyor. Hem de, ne kadar usulen olursa olsun, aynı solukta, çağdaş bilim esaslarına aykırı eğitim yapılamaz diye diye.
1982, dernek kurma hakkını 1971'in çok ilerisine giderek ortadan kaldırır (Md. 33). Önce, belli bilgi ve belgelerin idari mercie verilmesini ister (2. fıkra). Sonra, sınırlamaları saymaya başlar: Dernekler, ( 1) 13. maddedeki genel sınırlamalara aykırı hareket edemezler, (2) siyasi amaç güdemezler, (3) siyasi partilerden destek göremez ve onlara destek olamazlar, (4)sendikalarla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıflarla bu amaçla ortak hareket edemezler (4. fıkra). Başka bir deyişle, derneklerin toplumdaki diğer bütün örgütlü grup ve topluluklarla ilişkisi kesilmiştir; dernekler toplumsal-siyasal yaşamdan yalıtılmıştır. Bu da toplumu depolitize etmek isteyen 1982 Anayasası' nın genel yaklaşımıyla tam tutarlıdır. Ayrıca, askerlerin yanısıra, polislerin ve memurlann da dernek kurma hakları sınırlanmıştır.
Kitap ve broşür yayını 1961 anayasasına göre izne bağlı tutulamaz; sansür edilemez (Md. 24). 1982 anayasasının belki de en ilginç özelliklerinden biri , bu hakka usulen de olsa yer vermemiş olmasıdır. 1982 bu bakımdan "kitapsız" bir anayasadır. Kitabı koruyucu bir hükmün anayasaya konulmamış olması belki de daha sonra Türkiye'de kitaba yöneltileeek saldırının bir ön habercisidir.
Temel baskı odağı temel haklar
1971 değişiklikleri- Temel hakların özü olan kenar başlığı, Temel hak ve hürriyetlerin özü, sınırlanması ve kötüye kullanılmaması"na çevirip yaklaşımını daha baştan haber verdikten sonra, önce sınırlamadan sonra özden söz eder. 1961'de say ı lan nedenler arasından so syal adaleti çıkarıp kamu sağlığını ve "devletin ülkesi ve milletiyle bütünlüğü"nü ekler; sınırlamayı ve ancak ardından öze dokunulmazlığı getirir. 3. fıkrayla da hak ve hürriyetlerin kullanım alanını daraltarak sınırlamayı genişletir: Haklar, Devletin bütünlüğüne, Cumhuriyet'e ve onun niteliklerine karşı kullanılamaz; "dil, ırk, sınıf, din ve mezhep" ayrımına dayanılarak da kullanılamaz.
1982'de ise "öz"den bahis ve eser bile yoktur.