İran’da kronolojik Türk hakimiyeti:
İran’da Türk hakimiyeti ilk olarak Gazneliler’le başladı. 1040’taki Dandanakan Muharebesi’nden sonra Büyük Selçuklular kısa sürede İran’ın büyük bir bölümünü ele geçirdiler. Büyük Selçuklular’dan sonra İran’da Türk kökenli atabeylikler ve Harezmşahlar hüküm sürdüler. Daha sonra XIII. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Moğol hakimiyeti başladı ve İlhanlı Devleti XIV. yüzyılın ortalarında sona erdi. İlhanlılar’ın ardından 100 yıl kadar devam eden Celayirli Devleti’nin yerini Muş bölgesinde yaşarlarken İran’a hakim olan Karakoyunlular aldı. Büyük bir imparatorluk kuran Timur, XIV. yüzyılın sonlarında İran’ı da ele geçirdi. Timurlu hakimiyeti XV. yüzyılın ortalarında Karakoyunlular tarafından sona erdirildi. Karakoyunluların İran’daki hakimiyetlerine de 1467’de Diyarbakır bölgesinde yaşayan Akkoyunlu Türkmenleri son verdi. Akkoyunlu Devleti de yine Anadolu’dan giden Türkmen aşiretleri tarafından sona erdirildi. 1501’de İran’da Safevi Devleti kuruldu. Safevi Devleti, 1736’da sona erdi ve İran’da başka bir Türk boyunun, Avşarlar’ın hakimiyeti başladı. Nadir Şah’ın ölümünden sonra Avşarların yerini, Lur asıllı Zend Hanedanı aldı. XVIII. yüzyılın sonlarında İran’a yine bir Türk boyu olan Kaçarlar hakim oldu. 1921’de İran’da bir darbe ile yönetimi ele geçiren Rıza Şah Pehlevi’nin kendisini 1925’te şah ilân etmesiyle İran’da Türk hakimiyeti sona erdi.
Ferman padişahın, dağlar bizimdir
Osmanlı'nın haksızlığına boyun eğmeyen asil Avşar soyu başlarından Dadaloğlu ruhun şad olsun. Avşarlar fakir kaldı çünkü onlara kötü yerler verildiği içindi ama en savaşçı ve vahşi olan kavim Avşarlardır.
Avşarlar güler yüzlü, iyimser, ve hayatiyet dolu ve İran’daki soydaşları gibi sakin ve terbiyeli adamlardır. Sorulduğunda, gülümseyerek “Avşar’ın al-vur devrine” ait kovgunlardan ve vuruşmalardan bahsederler. Kadınlarının da çalışkanlığı karşısında derin bir takdir hissi duymamak mümkün değildir. Ünlü Avşar kilimlerini de bu dinlenme nedir bilmeyen Avşar kadınları dokurlar.
Ah ah, işte oradadır
Saçları bir masal kirpikleri söylence
Bir kadın, kiraz dallan gibi; elleri
Ceviz kokan ve
Alnına güneşler vuran ikindileri;
Konup göçen
Avşarlar içinde.
Hastaneden ayrılan her hastaya bir de İncil hediye edilmektedir. Bu kitaplar, sözde (nominal) Hıristiyan olanlar kadar, Türkler, Kürtler ve Avşarlar (Anshers) dahil, neredeyse herkes tarafından teşekkürle kabul edilmektedir. Ekilen bu tohumların meyvesinin ne olacağını kimse bilemez
Sayfa 254Kitabı okudu
AVŞARLAR KÜRTÇE TÜRKÜ SÖYLÜYOR
Yaşar Kemal'i 1996 senesinde Yeni Yüzyıl gazetesinde yayımlanan bir söyleşisinden yapacağımız alıntılar, Kğrtleşen Türkmenler konusunda önemli ipuçları vermektedir.
"Bize Çukurova'da söylediklerine göre otuzbin çadır gönderilmişti buralara. Haydi onbin çadır olsun, en aşağı 20 köy yapar ötekiler nerede?" dedim. Bşr yaşlı adam "Onların hepsi Kürt oldu." dedi. "Siz niçin olmadınız?" diye sordum. "Bizler Aleviyiz" dedi yaşlı adam. "Ne var bunda?" dedim. "Şu var ki, biz Sünni Kürtlerden kız alıp vermeyiz. Öteki Kürt olan Avşarların hepsi Sünniydi. Kürtlerden kız alıp verdiler, şimdi sorarsan hiçbiri Avşar olduğunu söyleyemez, Türkçe de bilmezler. Bize söylediklerine göre Sünni Avşarların büyük çoğunlukmuş, belki bizim on katkımız kadar. "dedi. "Sekiz Avşar köyünü öğretmenle dolaştık. Birkaç Avşar ağıdı derledi oralardan. Tıpkı Totos Avşarlarının ağıtıydı. Kürtleşmiş Avşarlardan da Kürtçe Türküler derledim."
Sayfa 25Kitabı okudu
GÖRÜNCE AKLIMI SALDI TALANA
Şol göçen ellerde bir çiçek kokar
Cennet'ala kokusu var alana
Lalesi, sümbülü kendi yanında
Görünce aklımı saldı talana
İkrar versem ikrarımdan Alman mı
Bir söz desem hatırımı kırmam mı
Al yanaktan bir çift öpüş vermen mi
Kömür gözlüm seni deyip gelene
Yeryüzünde arıların balısın
Gökyüzünde hurilerin pirisin
Engininde mor sümbüllü korusun
Kız hatırın kıymetini bilene
Dadaloğlu derde yar sende ahım
Güzeller içinde sultan-ı şahım
Bir sualim vardır zülf-i siyahım
Ne veriyon kız derdinden ölene
Sayfa 412 - Ürün Yay-Kitabı okudu
Ben Dünyayı Ali Osman'ın Sanırdım
Yedi iklim dört Köşeyi dolandım
Meğer düna her tarafta bir imiş
Ben dünyayı Ali Osman'ın sanırdım
Meğer dünya dört sultanlık yer imiş
İrili ufaklı insan piç oldu
Onlar doğdu geçinmesi güç oldu
Altı arap atlı şahbaz nic'oldu
Mamur sandım yalan dünya çürümüş
Okuttuğun tutmaz oldu alimler
Kalktı da kitaptan arttı zulümler
Terlemeden mal kazanan zalimler
Can verirken soluması zor imiş
Dadaloğlu'm der ki sözüm vasiyet
Benim sözüm dinleyene nasihat
Besmelesiz kazanılmış piç evlat
O da dünyasına ziyankar imiş
Sayfa 344 - Ürün Yay-Kitabı okudu
GAVURDAĞI GENE BAŞIN DUMAN MI
Hey ağalar kış m'olacak bilmem
Gavurdağı gene başın duman mı
Padişahtan ferman gelmiş 'gel'deyi
Gidiyom ya geleceğim güman mı
Kırpık olur Gavurdağı'n ormanı
Padişah derdimin olmaz dermanı
Devlet hakkımızda vermiş fermanı
Yen'evliyim ayrılacak zaman mı
Dadaloğlu'm hile yoktur işinde
Yiğit olan yiğit görür düşünde
Alışkan tüfekle dağlar başında
Azrailden başkasına aman mı
Sayfa 304 - Ürün Yay-Kitabı okudu