Lisan ne mucize şey! Tercüme ise bir o kadar ilginç. Katıldığım uluslararası toplantılarda üç dört dil konuşabilen insanlara gıpta ederdim. Ben anadilim hariç ikide kaldım. Arapça konuşabilmeyi çok isterdim mesela. Kara Harp Okulunda askerlik yaparken Farsça okutuyordum. Farsça dışında on bir ayrı dil daha okutuluyordu! Bakardım da anlamazdım. Mesela Çince'yi Prof. Bülent Okay hoca okutuyordu. Bir gün sohbet ederken konu yüksek lisans mevzuuna geldi. Arapça mezunu birinin sinolojide yüksek lisans yapmasını çok arzu ettiğini söylemişti. Nedenini sorduğumda Talas Savaşının Arap kaynaklarında nasıl anlatıldığını çalışacak birisine ihtiyaç olduğunu söylemişti. Bugün hala çok manidar gelir bana bu cevap. Savaşın dili kandır ama kanın nasıl aktığını iki ayrı dil, iki ayrı şekilde anlatır. Dillerin acıyı ele alışları farklıdır acı aynı acı olsa da... İtiraf edeyim Değişim kitabını Japon edebiyatından bir kitap olsun okumak için aldım kütüphane rafından. Acelem vardı bakamadım. Meğer Çinli bir yazarın kitabıymış. Olsun. İlk defa Çin edebiyatından bir kitap okumuş oldum. Kitabın konusuna değinmek gelmiyor içimden. Çünkü şu an hissettiğim şey dillerin, insanların dünyasındaki geçiş güzergâhlarına dair heyecan. Dünyanın seyrinde tercümelerin ne kadar önemli olduğunu hatırlıyorum. Emeviler dönemindeki tercümeler, sonra bu tercümelerin tekrar batıya tercümelerle geçişi....Tercüme diller arasındaki güzergahın kendisi... Tercüme üzerine çok şey yazılabilir belki. Son yıllarda dilimizin güçsüzleştiğini hissediyorum, tercümelerimizde karşılık bulmak yerine yabancı kelimeyi olduğu gibi dilimize alıyoruz malesef. Ama ilginçtir "tercüme" kelimesi Türkçe, Arapça, Farsça, Urduca, İbranice, Ermenice, Akadca ve hatta Hittiçe'de neredeyse aynı teleffuza sahip. Nuh Tufanına benzettim bu durumu. Tufan, nerdeyse dünyanın her yerinde, neredeyse aynı şekilde anlatılageliyor. Sahi Nuhun gemisinde konuşulan dil hangisiydi? Sonra nasıl ayrıldı diller? Not: yazı aslında bir inceleme yazısı değil. Sadece kitabın hissettirdiklerine dair birkaç nottan ibarettir.