Emine Gökdemir: "İslam Devletinde Eyalet Yönetimi": İslam Devletinde Eyalet Yönetimi Bir vali bulunduğu eyaletin haraç, cizye vs. gibi gelirlerini mültezimler aracılığıyla toplar ve bu gelirden; a. mültezim payını alır, b. vali, asker ve memur maaşını öder, c. bayındırlık harcamaları yapılır ve artan meblağ merkeze beytü'l-male gönderilirdi. Ancak ne sistemli bir hesap kontrolü yapılabilirdi ne de vali ve mültezimin yolsuzluk ve soygunu kolayca önlenebilirdi. Bu hal önlenemedi ve zamanla halifeler valilerden belli bir yıllık meblağ almaya razı olarak, iktidarı tamamen onlara bıraktılar. İslam ülkesinin bir bölgesini istila edip, hükümranlık kuran Müslüman aşiret hanedanı halifenin vassalı sayılırdı. Halifeyi süzeren olarak tanıdığı, yani onun adına hutbe okutup, para bastıdığı takdirde hükümdarlığı tasdik edilir, menşur gönderilirdi. Irak'ta Büveyhiler, Mısır ve Suriye'de Eyyubiler ve Memlukler, Horasan ve Afganistan'da Gazneliler bu gibi hükümdarlardı. Bunları artık vali olarak düşünmek mümkün değildir. Valilik zamanla bir arpalık halini aldı. Abbasi devrinde bazı hanedan üyeleri ve emirler vali olarak tayin edildikleri vilayete gitmeyip bir vekil gönderirlerdi. Bu ise bir tür iltizam sisteminin başlangıcı ve yolsuzlukların artması demekti.

İslam Devletinde Eyalet Yönetimi

Bir vali bulunduğu eyaletin haraç, cizye vs. gibi gelirlerini mültezimler aracılığıyla toplar ve bu gelirden; a. mültezim payını alır, b. vali, asker ve memur maaşını öder, c. bayındırlık harcamaları yapılır ve artan meblağ merkeze beytü'l-male gönderilirdi. Ancak ne sistemli bir hesap kontrolü yapılabilirdi ne de vali ve mültezimin yolsuzluk ve soygunu kolayca önlenebilirdi. Bu hal önlenemedi ve zamanla halifeler valilerden belli bir yıllık meblağ almaya razı olarak, iktidarı tamamen onlara bıraktılar. İslam ülkesinin bir bölgesini istila edip, hükümranlık kuran Müslüman aşiret hanedanı halifenin vassalı sayılırdı. Halifeyi süzeren olarak tanıdığı, yani onun adına hutbe okutup, para bastıdığı takdirde hükümdarlığı tasdik edilir, menşur gönderilirdi. Irak'ta Büveyhiler, Mısır ve Suriye'de Eyyubiler ve Memlukler, Horasan ve Afganistan'da Gazneliler bu gibi hükümdarlardı. Bunları artık vali olarak düşünmek mümkün değildir. Valilik zamanla bir arpalık halini aldı. Abbasi devrinde bazı hanedan üyeleri ve emirler vali olarak tayin edildikleri vilayete gitmeyip bir vekil gönderirlerdi. Bu ise bir tür iltizam sisteminin başlangıcı ve yolsuzlukların artması demekti.

Sayfa 59Kitabı okudu

Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi İlber Ortaylı

56 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Emine Gökdemir