Bir memlekette ticaret ve alış ve., riş tarzı bozuksa bundan muallim mesuldür. Siyaset, milli tarihin çizdiği yoldan ayrılmış, milletinin tarihi karakte rini kaybetmişse, bundan mesul olan yine muallimdir. Gençlik avare ve davasız, aileler otoritesizse bundan da muallim mesul olacaktır.
Memurlar rüşvetçi, mesul ma kô:mlar iltimasçı iseler muallimin utanması icap eder. Din hayatı bir riya veya taklid merasimi haline gelerek vic danlar sahibsiz ve sultansız kalmışsa bunun da mesulu muallimlerdir. Yüreklerin merhametsizliğinden, hislerin bayağılığından ve iradelerin gevşekliğinden bir mesul aranırsa, o da muallimdir. Yalnız kaldığımız yerde yalmzlı ğımızın mesulü o, imanların zayıfladığı devirlerde bu gevşemenin mesulü yine onlardır.