Yaşam,Değerlendirmeyi Bilirsen Uzundur!
(MÖ 3-MS 65) yıllarında yaşamış,Romalı geç dönem Stoacılarından,filozof ve devlet adamı Seneca ,mutluluk ve yaşamın kısalığı üzerine yazdığı mektupları sentez haline getirerek Mutlu Yaşam Üzerine – Yaşamın Kısalığı Üzerine adlı eserini kaleme almıştır.Tıpkı Marcus Aurelius gibi politik bir konumda,geleneksel değerlerle uyumlu(doğayla uyumlu) düşünceler öne sürmüştür.Bu düşünceleriyle alışılagelmiş stoacılık anlayışına yeni bir bakış açısı kazandırmıştır.
- MUTLU YAŞAM ÜZERİNE-
Seneca,mutluluk için,aklı sorumlulukların merkezine almayı öngörür ve çoğunluğun yönlendirdiği şan,şöhret,her şeyin fazlasına sahip olma hırsı gibi insanlara sahte mutluluk getirecek uğraşlardan da uzak durulması gerektiğini ifade eder.Sahte mutluluk kalıplarından uzak durmak gerektiğini' çok ayak basılmış ve en iyi tanınan yol,seni aldatacak yoldur.'ifadesiyle vurgular.Aklın rehberliğinden uzak yolda mutluluğun var olmadığını ayrıca belirtir.
Seneca,kutsal otorite'yi(ruh) mutluluk yolculuğunda hazlardan uzak tutup erdeme yakınlaştırır;dürüst,doğru,ölçülü ve özünde iyi olan her erdemin insanların özündeki iyiliği ve mutluluğunu açığa çıkardığını söyler.
Seneca'ya göre;kendi sağlığını kalıcı olarak elde etmiş bir zihnin cesur,sabırlı ve dinç kalabilmesi gerekir çünkü böyle bir zihin 'talihin armağanlarından faydalanıp onların kölesi olmayan bir karaktere' sahiptir.Talih demişken marcus Marcus Aurelius 'un Kendime Düşünceler adlı kitabında da gerçek talihin aklın seçimleri doğrultusunda sürdürülen yaşamla elde edilmesinden bahsetmiş olması,stoacılık anlayışında aklı kullanarak sağlıklı bir zihinle mutlu yaşamın temellerini oluşturmanın önemi bir kez daha öne çıkmaktadır.
Şansa,arzu ve zevklere uymadan ahlâki doğrulara yönelen erdemin kişiyi hayattaki gerçek sorumluluklarına yönelttiği ve sorumlulukları doğrultusunda yaşayanların soylu bir mutluluğa erişebileceğini belirten Seneca,bu mutluluğun insana keyif verdiğini ve elindekilerle mutlu olmasını sağladığını ifade eder.
Sağlıklı bir zihnin kötü olan hazlardan uzak durup kişiyi iyiye yönlendirmesi gerektiğinin öneminden bahseden Seneca,bedenle uyumlu zihnin yapısını gerçek bilgelik ve mutlulukla temellendirir.'Hazları küçük olanın mutluluğunun büyük,hazları büyük olanın mutluluğunun küçük olduğu'nu,hazların insanları düşüncelerin ve diğer insanların kölesi haline getirdiğini söyleyerek gerçek mutluluğu düşünce özgürlüğü,bilgelik ve ahlâki doğruların arayışına bağlı olarak irdeler.
-YAŞAMIN KISALIĞI ÜZERİNE-
Seneca,yaşamın insanlara kısıtlı bir zamanda yaşama imkânı sunmadığını aksine boş geçirilen,gereksiz uğraşlarla harcanan her vaktin yaşamı hızlı bir şekilde tükettiğini belirtir.
Değerlendirilen her yaşamın uzun bir yaşam olduğunu,başkalarının kararlarının destekçisi veya şikayetçisi olmayanların kendilerine ayırabilecek fazla zamana sahip olduklarını belirtir.
Geleceğe dair planlar üzerine yoğunlaşıp şimdiki zamandan taviz vermeyi,büyük bir zaman kaybı olarak görür.
Seneca,geleceğe yoğunlaşarak sürekli meşgul hale gelenlerin yaşamdan uzaklaştığını,zamanını kendisi için faydalı olarak kullananların düzenli bir yaşam sürdüğünü de ayrıca vurgular.
Seneca tıpkı Marcus Aurelius gibi geleceğe dair şüphelerle veya geçmişe dair pişmanlık ve şikâyetlenmelerle zaman harcamanın boş bir uğraş olduğu detaylı olarak ifade eder.
Erdeme duyulan sevgi ile kendi işleriyle meşgul olanların özgürce yaşadığını ve böyle bir yaşamın bilgece ve uzun bir yaşam olduğunu da ekler.
-KİTAP HAKKINDA YORUM VE ÖNERİLER-
Seneca kitabın genelinde Roma döneminin siyasi ve sosyal yaşamından edindiği fikirleri geliştirerek,kesitler halinde öğretiler halinde sunar.Sağlı bir zihnin sanatsal uğraşlar ve yararlı hobilerle geliştirilmesi gerektiğine değinir."Mutlu Yaşam Üzerine" bölümünde Epicurus'un fikirlerini ağırlıklı olarak eleştirmesi ilk bölüm için beklentileri gölgelemiş olsa da "Yaşamın Kısalığı Üzerine" bölümünde Seneca,düzenli ve yeterli bir okuma deneyimi sunar.
( Seneca'nın Mutlu Yaşam Üzerine – Yaşamın Kısalığı Üzerine ve Bilgeliğin Sarsılmazlığı Üzerine - İnziva Üzerine eserlerinin birlikte (çapraz) okunması Stoa felsefesinin daha iyi anlamaşılmasını sağlayacaktır.Ek olarak Marcus Aurelius'un Kendime Düşünceler adlı kitabının okunması da Stoa felsefesi hakkında yeterli düzeyde bilgi edinme imkânı sağlayacaktır.)
Zaman ayırıp incelemeyi sonuna kadar okuyan herkese teşekkür eder,yukarıda belirttiğim kitapları deneyimlemek isteyen herkese keyifli okumalar dilerim.